Lessuggestie: het spel van Licht en Schaduw

Het leerplan voor de Basisoptie Kunst en Creatie is niet bedoeld om doel per doel af te werken, maar vraagt om het combineren van meerdere leerplandoelen binnen één betekenisvolle, creatieve leersituatie. Deze lesuggestie komt aan deze vraag tegemoet.
Licht en schaduw zijn overal om ons heen, maar vaak kijken we er niet bewust naar. In deze lessuggestie ontdekken leerlingen hoe kunstenaars en fotografen licht gebruiken om sfeer, diepte en betekenis te creëren. Grootmeesters als Caravaggio, Rembrandt en Fan Ho, die elk op hun manier het spel van licht en donker meesterlijk inzetten zorgen voor inspiratie. Daarna gaan leerlingen zelf aan de slag: ze observeren, experimenteren en maken een eigen creatie waarin licht en schaduw centraal staan. Ze laten zich verrassen door wat ze zien — én door wat ze kunnen laten zien met licht.

Een visueel avontuur

sla link op in klembord

Kopieer

Doel van de les

sla link op in klembord

Kopieer

Na deze les kunnen de leerlingen:

  • verschillende aspecten van licht en schaduw waarnemen en herkennen in kunst en hun omgeving,
  • experimenteren met technieken en materialen om licht en schaduw weer te geven,
  • een eigen beeldende creatie maken waarin het spel van licht en schaduw centraal staat.

Aangehaalde leerplandoelen

sla link op in klembord

Kopieer

  • LPD 2: De leerlingen nemen onder begeleiding aspecten van kunst en cultuur waar.
  • LPD 11: De leerlingen experimenteren met artistieke bouwstenen, technieken en materialen eigen aan diverse artistieke en creatieve expressievormen.
  • LPD 12: De leerlingen maken binnen een afgebakende opdracht eigen creaties in artistieke en creatieve expressievormen om zich creatief te uiten.

Nodig

sla link op in klembord

Kopieer

  • Objecten met interessante vormen (fruit, geometrische figuren, gebruiksvoorwerpen)
  • Lichtbronnen (zaklampen, bureaulampen)
  • Tekenpapier (diverse formaten)
  • Potloden (verschillende hardheden), houtskool, contékrijt, verf (zwart, wit, grijstinten)
  • Gummen, doezelaars
  • Kunstvoorbeelden met licht- en schaduweffecten
  • Inspirerende video over licht en schaduw (YouTube, gekozen door de leraar)

Lesverloop (100 minuten)

sla link op in klembord

Kopieer

1. Kijken en verkennen – 15 min

sla link op in klembord

Kopieer

Doel: leerlingen bewust maken van licht en schaduw als beeldend middel.

  • Je start met een klassikaal gesprek: “Wat is licht? Wat is schaduw? Waar zie je dit rondom jou?”
  • Daarna bekijkt de klas enkele kunstwerken waarin licht en schaduw belangrijk zijn (bv. werken van Rembrandt, Caravaggio, hedendaagse fotografie).

  • Er wordt besproken hoe licht en schaduw diepte, sfeer en focus creëren.
  • Tot slot bekijken de leerlingen een time-lapse of artistieke video die het spel van licht en schaduw toont. Nabespreking: wat viel op?

Hier staat ingevoegde content uit een social media netwerk dat cookies wil schrijven of uitlezen. Je hebt hiervoor geen toestemming gegeven.Klik hier om dit alsnog toe te laten.

2. Onderzoeken en experimenteren – 40 min

sla link op in klembord

Kopieer

Doel: leerlingen leren actief waarnemen én experimenteren met materialen en technieken.

2.1 Waarnemingsopdracht – 20 min
 (Leerlingenblad 1 bij Downloads )

  • Leerlingen observeren drie voorwerpen onder verschillende lichtbronnen.

  • Ze noteren:
    •  Hoe valt het licht op het object? 
    •  Waar vallen de schaduwen? 
    •  Hoe verandert de schaduw bij wijzigende lichtinval? 

Differentiatie:
 

  • Basis: vorm en positie van de schaduw.
  • Verdieping: nuances zoals reflectie en highlight. 

2.2 Experimenteren met materiaal – 20 min
 (Leerlingenblad 2 bij Downloads )

  • Leerlingen gebruiken potlood, houtskool, contékrijt of verf.
  • Technieken: arceren, mengen, vegen (met vinger of doezelaar). 
  • Ze onderzoeken hoe ze met contrast en toonwaarden kunnen spelen. 

3. Creëren – 40 min

sla link op in klembord

Kopieer

Doel: een expressieve beeldende creatie maken met focus op licht en schaduw.
(Leerlingenblad 3 bij Downloads)

  • Leerlingen maken een persoonlijke creatie rond het thema "Licht en Schaduw".
  • Ze kiezen zelf onderwerp en techniek (uit voorgaande experimenten). 
  • Ze worden aangemoedigd om niet letterlijk af te beelden, maar ook expressief te werken met licht-donker contrasten. 

Differentiatie:
 

  • Abstracte composities op basis van licht-donker vlakken.
  • Figuratief werk waarin dramatisch licht een rol speelt. 

4. Reflecteren – 5 min

sla link op in klembord

Kopieer

Doel: reflectie op proces en resultaat.

  • Leerlingen bekijken elkaars werk en hangen dit indien mogelijk op.
  •  Klassikale nabespreking met vragen als: 
    •  Wat heb je ontdekt over licht en schaduw? 
    •  Welke technieken vond je prettig? 
    •  Wat was jouw creatieve oplossing voor het thema? 

    ×
    Kijkt als...
    Niveau
    Regio