• Ik controleer gedurende de hele les in hoeverre de leerlingen mee zijn met de les en pas mijn les daarop aan.
• Ik stel diagnostische vragen die mij inzicht geven over waar de leerlingen staan in het leren en observeer of leerlingen de lesdoelen behalen.
• Ik kies werkvormen of digitale tools waarbij ik informatie kan verzamelen over de hele klas.

Een diagnostische vraag is een scharniervraag omdat tijdens de instructiefase van de les het verdere verloop afhangt van het begrip dat leerlingen op dat moment kunnen laten zien. Omwille van de voortgang in de les dient een goede diagnostische vraag aan een aantal criteria te voldoen:

• De leerling mag met een foute redenering niet op het juiste antwoord kunnen komen.

De linkervraag is geen goede diagnostische vraag omdat een leerling vanuit de misvatting ‘hoe groter de noemer, des te kleiner de breuk’ het juiste antwoord kan kiezen. Door een breuk toe te voegen die hier niet aan voldoet wordt het al beter.

• Een diagnostische vraag moet snel beantwoord kunnen worden.
  Bij voorkeur binnen 10 seconden. Herhaaldelijke CVB mag een vlot verloop van de les niet in de weg staan. Je kan werken met deelvragen.

• Een diagnostische vraag in meerkeuzevorm laat je toe om misvattingen en veelgemaakte fouten te detecteren via de foutieve antwoorden.

A: 2 niet tot de macht verheven én bij x de exponenten optellen i.p.v. vermenigvuldigen

B: bij x de exponenten optellen i.p.v. vermenigvuldigen

C: 2 niet tot de macht verheven

D: Juist
 
Meerkeuze vragen hebben voor- en nadelen. Het zelf kunnen formuleren van een antwoord is een belangrijke vaardigheid en je krijgt met dit type van vragen niet altijd de volledige redenering te zien.

Werken met meerkeuze vragen is daarentegen snel en daarom geschikt voor CVB. Je zou kunnen werken met het laten opsteken van het aantal vingers voor de keuze of een vuist als de leerling het antwoord niet weet. Ook met wisbordjes kan je snel alle leerlingen activeren en controleren op begrip. (Zie inspirerend materiaal rond activeren van voorkennis)

Controle van begrip verloopt in zes stappen.

Enkele aandachtspunten:

•  Vraag niet ‘heeft iedereen het begrepen?’. De leerlingen zullen antwoorden met ‘ja’ of ‘nee’ of helemaal niet antwoorden. Welke leerling steekt immers zijn vinger op als hij het niet weet of begrijpt? Stel altijd specifieke vragen en activeer alle leerlingen.
   
• Tijdens lesobservaties zien we dat de meeste leraren het opsteken van vingers gebruiken om beurten te geven. Het valt op dat dit vaak dezelfde vingers zijn en dat er meestal correcte antwoorden worden gegeven. Je controleert het begrip van de slimste of actiefste leerlingen en dat is eigenlijk niet je bedoeling.
   
• Duid zelf willekeurige beurten aan. Het gebruik van (digitale) wisbordjes en (digitale) beurtenbakjes zijn goede alternatieven. (Zie inspirerend materiaal over activeren van voorkennis)
  Of gebruik een digitale leerlingkiezer om een willekeurige leerling uit de namenlijst te kiezen. Voorbeeld digitale naamkiezer bij https://classroomscreen.com/
   
• Als het bij meerdere aangeduide leerlingen niet lukt  om goede antwoorden te formuleren is de verleiding groot om toch maar die leerling te vragen die zijn vinger opsteekt. Weersta aan deze verleiding! Het is een duidelijk signaal om bijkomende instructie te geven want CVB draait niet om het verkrijgen van goede antwoorden maar wel om het verkrijgen van informatie over het leren van je klas. Door CVB worden alle leerlingen geactiveerd, zijn ze meer betrokken en leren ze meer. Gedragsproblemen nemen hierdoor af waardoor de beschikbare lestijd beter wordt benut.
   
• Denktijd
  Nadat je een vraag hebt gesteld, geef je de leerlingen drie tot vijf seconden de tijd om na te denken. Dat geeft ook de bedachtzame of onzekere leerlingen de tijd om hun gedachten te kunnen formuleren. Antwoorden die volgen op denktijd, geven een representatiever beeld van wat de leerlingen echt weten.

• Schrijftijd
  Geef de leerlingen de tijd om hun antwoorden te noteren voordat je één van hen uitnodigt om het antwoord te geven. Schrijftijd zorgt ervoor dat alle leerlingen bij de les betrokken worden door eerst hun gedachten te ordenen en dan de vraag te beantwoorden door ze eerst te noteren. De leerlingen kunnen hun antwoorden voorlezen en voelen zich dan minder te kijk gezet. Alle leerlingen kunnen hun antwoord nadien controleren.

• Creëer een gevoel van veiligheid
  Bij CVB krijgen de leerlingen regelmatig het verzoek om van gedachten te wisselen en hun antwoorden uit te wisselen met hun klasgenoten. Om ervoor te zorgen dat de leerlingen zich veilig genoeg voelen om hun nek uit te steken en fouten te maken, stellen we best regels op en leggen we normen vast. Spreek je waardering uit als je ziet hoe uw leerlingen hun best doen. "Het is niet precies wat ik bedoel, maar ik waardeer je inzet". Spreek ook je goedkeuring uit voor antwoorden die bijna goed zijn: "Juist, de uitkomst is inderdaad 64 maar 8 noemen we de exponent i.p.v. de factor." Als een leerling een onjuist antwoord geeft, kan je hem in zijn waarde laten door alsnog de vraag te stellen die wel bij dat antwoord hoort. Het gebruiken van groeitaal is bij CVB essentieel, we geven je hieronder enkele voorbeelden van groeitaal.