De leerlingen lichten betekenissen toe van historische fenomenen uit westerse en niet-westerse samenlevingen.
Hoe vaak denken we onbewust dat een chirurg een man is, een verpleegkundige een vrouw, of een brandweerman… altijd een man? Deze aannames lijken vanzelfsprekend, maar ze zijn het resultaat van historische en culturele betekenissen die beroepen door de tijd heen hebben gekregen.
Het leerplandoel 1 'De leerlingen lichten betekenissen toe van historische fenomenen uit westerse en niet-westerse samenlevingen' daagt ons uit om die beeldvorming kritisch te onderzoeken. Door te kijken naar hoe beroepen in verschillende culturen en periodes werden ingevuld, ontdekken leerlingen dat stereotypen niet neutraal zijn, maar historisch gegroeid.
Met creatieve raadsels en interactieve werkvormen brengen we dit thema tot leven. Je kan starten met verrassende denkvragen die onze aannames doorbreken en gaan vervolgens op onderzoek: hoe evolueerden genderrollen in beroepen zoals geneeskunde, techniek en veiligheid? Hoe verschilt dat tussen westerse en niet-westerse samenlevingen?
Deze les maakt leerlingen niet alleen bewust van historische betekenissen, maar stimuleert ook multiperspectiviteit en kritisch denken – vaardigheden die essentieel zijn in een diverse samenleving.
Je kan starten met een activerende instap onder de vorm van prikkelende raadsels die onze aannames doorbreken. Bijvoorbeeld:
"Een man en zijn zoon krijgen een ernstig auto-ongeluk. De vader overlijdt. De chirurg zegt: ‘Ik kan deze jongen niet opereren, hij is mijn zoon.’ Hoe kan dat?"
Het antwoord – de chirurg is de moeder – zet leerlingen aan het denken over impliciete stereotypen.
Andere raadsels volgen hetzelfde principe, maar gaan over beroepen zoals piloot, brandweerman, ingenieur, kapitein en programmeur. Elk raadsel toont hoe diep stereotypen verankerd zitten in ons denken.
Waarbij je de onderzoeksvraag van deze les expliciteert. Bijvoorbeeld: 'hoe zijn genderrollen in beroepen historisch gegroeid en hoe verschillen ze tussen westerse en niet-westerse culturen?'.
Om dan deze onderzoeksvraag te verhelderen in 4 lesdoelen:
De leerlingen benoemen minstens drie voorbeelden van beroepen waarbij genderstereotypen voorkomen (bijv. chirurg, piloot, brandweerman).
De leerlingen vergelijken historische betekenissen van één beroep in een westerse en een niet-westerse context en noteren minstens twee verschillen.
De leerlingen lichten toe hoe historische beeldvorming invloed heeft op hedendaagse stereotypen door minstens één concreet voorbeeld te geven.
De leerlingen formuleren één voorstel om stereotypen in beroepen te doorbreken en motiveren dit met een argument.
Tijdens de middenfase van je les is het nodig om begrippen te verhelderen zodat de leerlingen aan de slag kunnen met dezelfde kennis en inhoud. hierbij schenk je dus aandacht aan hoe een stereotypering van genderrollen in een beroep historisch kan groeien en afhankelijk is van de cultuur.
Een aantal mooie voorbeelden voor onze genderrollen in de westerse cultuur kan je terugvinden bij FAAM.
Vervolgens geef je aan leerlingen de tijd om begeleid te gaan oefenen met de verworven inzichten. Hierbij kan je aan de slag met voorbeelden uit de Westerse cultuur. Bijvoorbeeld:
Om vervolgens aan de slag te gaan met een voorbeeld uit de niet - Westerse cultuur. Bijvoorbeeld de Islamitische wereld: Vrouwelijke artsen in de gouden eeuw.
In de volgende stap laat je hen zelfstandig ontwikkelen. Verdeel de klas in 4 groepen en iedere groep onderzoekt 1 voorbeeld.
Hierbij kan je begeleidende vragen meegeven aan iedere groep:
Hoe zag de rol van vrouwen in geneeskunde eruit?
Welke betekenis kreeg dit in die samenleving?
Hoe verschilt dit van vandaag?
Gebruik betrouwbare bronnen.
Evalueer, reflecteer en blik vooruit.
Maak tijd vrij om terug te koppelen naar de vooropgestelde lesdoelen. Verhelder samen nog eens de belangrijke begrippen. En breng samen de multiperspectiviteit van een historisch fenomeen in beeld. Leerlingen zien dat beeldvorming verschilt per cultuur en tijd.
