Na enige commotie met enkele leden van de Vlaams Belang-fractie bij een voorafgaande coronavraag aan minister Hilde Crevits slechts één actuele onderwijsvraag aan minister Weyts tijdens deze plenaire vergadering, maar wel over een boeiend en belangrijk thema: leesvaardigheid. Niet toevallig stond vandaag in de krant (voor abonnees), te midden van de coronaperikelen, alles (of toch veel) te lezen over “Het Leesoffensief”, waarbij de onderwijsminister ook de medewerking van zijn partijgenoot-minister-president (alsook minister van Cultuur) Jan Jambon had én van collega-minister Wouter Beke. Vragensteller van dienst was nog een andere N-VA’er, namelijk Annabel Tavernier. Zij had een attribuut meegebracht, niet om iets aan de kaak te stellen, zoals gewoonlijk, zo zei ze, maar als iets positiefs: “Het Grote Voorleesboek van Vos en Haas”, dat zijzelf ook thuis gebruikte en waarmee ze meteen ook gehoor kreeg bij de minister van Dierenwelzijn... Haar vraag vond ik wel erg algemeen en met een nogal hoog “open-deuren-intrappen”-gehalte: wat waren de volgende stappen van de minister om het leesoffensiefplan uit te rollen, zoals dat in management-Nederlands al een tijdje heet? Tja… die acties uit dat plan leken mij toch die volgende stappen zelf, niet?

Voor ik kort naar enkele elementen uit de bespreking ga, graag eerst nog dit. Men vergete in dezen ook niet dat in augustus 2019 (dus: vóór het begin van deze legislatuur) een ander verwant onderzoek gepubliceerd werd in de Vlor-context: Sleutels voor effectief begrijpend lezen

Inspiratie voor een eigentijdse didactiek in het basisonderwijs. Overigens: nadenken over en het daadwerkelijk uitvoeren van zo’n leesdidactiek (ook in het secundair onderwijs) is nu wel niet pas begonnen met die recentere documenten (cf. ook infra). Soms krijg ik de indruk dat sommige mensen doen alsof dat wel het geval zou zijn… Wat wellicht wél het geval zal zijn, is dat voor de concrete uitvoering daarvan op de klasvloer van alledag de voorbije jaren gewoon te weinig tijd was/gemaakt werd (cf. ook infra). Inderdaad, later in de bespreking verwees vragensteller Tavernier er terecht ook zelf naar: het recente rapport van de zgn. commissie-Brinckman bevatte net daarover enkele belangrijk zaken. Ik kan alvast de lectuur aanbevelen van p.13-17 en van p.18-22 van dat rapport. Maar…:

• (p.16) hoewel de commissieleden een terecht punt hebben m.b.t. de neiging om alle maatschappelijke problemen om te zetten in alsmaar nieuwe leerinhouden voor het onderwijs, wat ten koste ging van de aandacht voor basisvaardigheden (zoals leesvaardigheid), vond ik het voorbeeld van burgerschap en politieke verslaggeving in de krant kunnen begrijpen wel heel slecht gekozen; hoe was dat 40, 50 jaar geleden, denk je?;
• (p.18-21) inzake leesdidactiek lees ik vreemde dingen, alsof leesvaardigheidsonderwijs zo strikt binair zou zijn als “directe instructie versus leerlinggecentreerd leren”; “evidence-informed methodes in ere herstellen” (p.20), alsof dat 40, 50 jaar geleden allemaal alleen rozengeur en maneschijn was en alsof de voorbije paar decennia zulke zaken totaal afwezig geworden waren in de lerarenopleidingen… kom nou;
• (p.21 bovenaan) mooie formulering daar van een goede aanpak met stapsgewijze opbouw, formatieve en summatieve evaluatie, en voldoende herhaling, maar denkt men nu echt dat sinds 2003 (startpunt van “onze kanteling in PISA”…) geen enkele leraar in Vlaanderen zulks nog deed? Toch een beetje serieus blijven, graag. Er was wellicht té weinig tijd voor, heel juist, en dat brengt me bij het “overladen curriculum” op diezelfde pagina in het rapport, maar als Katholiek Onderwijs Vlaanderen dat formeel wil laten toetsen door het Grondwettelijk Hof schreeuwen diverse actoren en politici moord en brand… Toch een beetje serieus blijven, graag.

Maar terug naar de vraag van Annabel Tavernier en het gesprek in de plenaire vergadering. Het antwoord van minister Weyts was kort, krachtig én al bekend, want het stond diezelfde dag al in de krant.

De zgn. bijkomende vraag van vragensteller Tavernier was helemaal overbodig (“Wanneer overleg met Jambon en Beke?”). Interveniënten Hannelore Goeman en Elisabeth Meuleman vonden het dan weer nodig om over corona en het lerarentekort te beginnen, wat op de heupen van voorzitter Homans werkte. Terecht, vond ik. Meuleman vroeg gelukkig na haar corona-intro nog of het leesplan wel straf genoeg was (nwvr: zij vond duidelijk van niet) en of het volgen van het Ierse voorbeeld (nwvr: na allerlei vorige PISA-landen was dat nu blijkbaar een nieuw Beloofde Land) ook de Ierse financiële middelen impliceerde. Tussen haakjes, Meulemans voorbeeld over niet meer de bijsluiter van een medicament kunnen lezen vond ik even slecht gekozen als dat van de commissie-Brinckman hierboven, maar dat terzijde. Interveniënt Roosmarijn Beckers wees op de ouderlijke verantwoordelijkheid en het nuttige bibliotheekbezoek in het verhaal. Wel terecht. Interveniënt Loes Vandromme was graag een superverspreider van het leesvirus en verwees naar nog een eerder, ander, relevant initiatief: met name, het Vlaams Talenplatform, dat op 30 januari 2020 te gast was op een hoorzitting in de Commissie voor Onderwijs. In dat verband was het wachten op een actieplan ter zake, of zou dat Wachten op Godot zijn, zo vroeg Vandromme blijkbaar literair goed voorbereid.

Minister Weyts herhaalde (nwvr: hij had ze in deze vergadering nog niet gezegd, maar wel in meerdere andere voorgaande vergaderingen) nog een paar zaken over: “Ikea open en scholen dicht” in de coronacontext als repliek op Goeman en Meuleman; recent haast 100 miljoen euro meer voor het kleuteronderwijs als repliek op de uitspraken van Meuleman over de kinderopvang; de essentie in dit alles is…kennis van het Nederlands; leerlingen met een migratieachtergrond die thuis Nederlands spreken, doen het veel beter in PISA (nwvr: in de ondertiteling op het beeld zag ik toen “pizza” passeren; hoe wonderlijk kan natuurlijke taal toch zijn en als zij door een machine gehaald wordt, is zelfs de humor niet ver).

Vragensteller Tavernier besloot met: dit was een geïntegreerd plan (klopt) met een duidelijk doel (klopt) en leesvaardigheid was de sleutel tot allerlei lovenswaardige dingen in het leven (klopt ook), maar of zo’n grote sturende impact van een plan op papier verwacht mag worden, is toch nog een ander paar mouwen.

Lees de bespreking van de “Actuele vraag over de dalende leesvaardigheid in Vlaanderen van Annabel Tavernier” aan minister Ben Weyts.

Reageren kan bij Wilfried Van Rompaey: wilfried.vanrompaey@katholiekonderwijs.vlaanderen