Handelingsgericht werken (Pameijer, Denys, Timbremont, & Van De Veire, 2018) biedt je als school en als leraar in de eerste plaats een bril om te kijken naar de begeleiding van de leerlingen. In die zin is het geen totaal andere manier van werken. De visie en methodiek van HGW kunnen je school helpen om haar werking te optimaliseren. Het bundelt de krachten van alle actoren en beïnvloedt alle aspecten van het GOK- en zorgbeleid en alle fasen van het zorgcontinuüm.
HGW vertrekt vanuit zeven uitgangspunten. We lichten ze hieronder toe. De uitgangspunten zijn sterk met elkaar verweven. Je streeft als school met andere woorden alle uitgangspunten na. Ze zijn herkenbaar voor de praktijk, al is het tegelijk een grote uitdaging om ze consequent toe te passen. De uitgangspunten van het HGW overstijgen dit hoofdstuk over het zorgcontinuüm. Het is een waardevolle manier om het volledige GOK- en zorgbeleid vorm te geven. Impliciet zijn de uitgangspunten aanwezig doorheen het hele vademecum. In deze paragraaf belichten we ze expliciet.
HGW is doelgericht
sla link op in klembord
Kopieer
Elke actie moet nodig en nuttig zijn in functie van het beoogde doel. Breed geformuleerd is dat het creëren van optimale ontwikkelingskansen. Bij het nemen van maatregelen voor individuele leerlingen of leerlingengroepen bestaat over de concreet geformuleerde doelen een consensus bij alle betrokkenen over de wenselijkheid en haalbaarheid ervan.
Bepaal waar je naartoe wilt.
Bepaal waarom en welke informatie nodig is om efficiënt te handelen.
Onderzoek alleen wat strikt noodzakelijk is om de vraag te beantwoorden.
Evaluatie moet in verhouding staan tot de informatie die ze oplevert over de onderwijsbehoeften.
Het resultaat van een goed overleg is een advies dat antwoord geeft op de hulpvraag, dat voor alle partijen wenselijk en haalbaar is en dat door iedereen gedragen kan worden.
HGW gaat om wisselwerking en afstemming
sla link op in klembord
Kopieer
Er is voortdurend wisselwerking en wederzijdse beïnvloeding tussen de leerling en zijn context. De begeleiding heeft aandacht voor deze leerling in deze klas, bij deze leraar, op deze school, met deze ouders …
Zoek wat veranderbaar is bij de leerling, in de onderwijsleeromgeving, bij de ouders of opvoeders.
De context kennen geeft handvatten om te handelen. Gebruik die gericht bij het formuleren van adviezen.
Respecteer verschillen tussen leraren, leerlingen en hun ouders. Maak daarom steeds een advies op maat en na overleg.
Onderwijsbehoeften van de leerling staan centraal
sla link op in klembord
Kopieer
De begeleiding van een leerling richt zich op wat de individuele leerling nodig heeft. Zo kan het aanbod beter afgestemd worden op zijn specifieke noden. Dat veronderstelt dat jij en je collega’s zich bewust zijn van de (grote) verschillen tussen leerlingen en daarop inspelen.
Wat zijn de specifieke onderwijsbehoeften van de leerling? Ga in de eerste plaats na wat een leerling nodig heeft (aanpak, aanbod, ondersteuning) in plaats van wat de leerling heeft (diagnose, stoornis).
Hoe ziet het gewenste aanbod en/of de gewenste aanpak eruit voor die leerling?
Welke aanpak, instructies, opdrachten, materialen, leeractiviteiten, feedback zijn wenselijk bij die leerling? Wat heeft een positief effect?
Welke (specifieke) onderwijsbehoeften kan je koppelen aan bepaalde kenmerken van een leerling, gegeven de context en het na te streven doel? Hoe kan je de aanpak afstemmen op wat de leerling hier en nu nodig heeft?
Leraren maken het verschil, ouders doen er evenzeer toe
sla link op in klembord
Kopieer
Dit uitgangspunt benadrukt de centrale rol van elke leraar. Jij maakt het elke dag waar in de klas en bent zo de spilfiguur van de ontwikkeling en ontplooiing van de leerlingen. En als je nood hebt aan ondersteuning durf je dat ook vragen. Ook dat is een eigenschap van een professional.
Ouders die achter jouw aanpak staan en hun kind dat laten weten, ondersteunen zowel hun kind als jou. Leerlingen die het moeilijk hebben op school, hebben ouders en een leraar nodig die op één lijn zitten en elkaars aanpak respecteren. Daarmee ondersteunen ze het leren en het gedrag van de leerling.
Waarin ben ik sterk? Hoe kan ik mijn collega’s ondersteunen om sterker te worden?
Wat heb ik als leraar nodig om de leerling het gewenste onderwijs te kunnen bieden? Welke ondersteuningsbehoeften heb ik?
Wat zijn de vragen en ondersteuningsbehoeften van de ouders? Wat hebben zij nodig om hun kind te helpen binnen de grenzen van wat voor hen haalbaar is?
Positieve aspecten van leerlingen, leraren en ouders zijn van groot belang
sla link op in klembord
Kopieer
Al te vaak ligt de focus op de problemen, op wat niet goed gaat. HGW gaat uit van het positieve. Aandacht voor het positieve en de sterke kanten biedt een perspectief en vormt soms een tegengewicht voor een te negatief beeld van de leerling en/of zijn context.
Heb aandacht voor het positieve en de sterke kanten van de leerling. Dat biedt tegengewicht tegen een té negatief beeld van de leerling, de leraar, de klas, de school en de ouders.
Positieve kenmerken van leerling, leraar en ouders en ook situaties waarin de problemen niet voorkomen, zijn aanknopingspunten om te handelen.
Het positieve versterken leidt tot betere resultaten dan het zwakke of negatieve ombuigen.
De betrokkenen werken constructief samen
sla link op in klembord
Kopieer
Personeelsleden, CLB, ouders en leerlingen participeren actief en als partners, elk vanuit hun eigen deskundigheid. Personeelsleden van de school en de CLB-medewerkers zijn de professionals, ouders en leerlingen zijn ervaringsdeskundigen. Vragen en opmerkingen van ouders en leerlingen worden ernstig genomen.
Neem alle vragen, zorgen en verwachtingen ernstig en respecteer ze.
Verwoord het belang van samenwerken.
Beschouw de leerling als een belangrijke partner:
De manier waarop hij zichzelf ziet, bepaalt zijn gedrag en motivatie om te veranderen.
Hij heeft zelf vaak goede verklaringen en simpele oplossingen.
Praat niet alleen over en tegen hem, maar vooral ook mét hem.
De werkwijze is systematisch en transparant
sla link op in klembord
Kopieer
Een systematische aanpak komt de leerlingenbegeleiding ten goede. Er worden heldere afspraken gemaakt over wie wat tegen wanneer doet en waarom dat best op die manier gebeurt. De transparantie komt tot uiting in het feit dat alle betrokkenen de gemaakte afspraken kennen en naleven.
Wees nauwkeurig en volledig in het verzamelen van relevante informatie. Dat verhoogt de kans op een goed advies.
Formulieren en documenten zijn doordacht en functioneel opgesteld met de bedoeling steun te bieden en geen planlast te veroorzaken. We registreren alleen wat ‘need to know’ is, niet ‘nice to know’. Alle stappen overzichtelijk systematiseren komt een samenhangende en goed onderbouwde besluitvorming ten goede.
Systematisch werken geeft houvast, vormt een leidraad en geheugensteun voor zorgteam en CLB-medewerkers.
Transparantie: iedereen kent, begrijpt en gebruikt de afgesproken werkwijze. Dat komt ook de sfeer, de relaties en het proces van acceptatie ten goede. Ouders, leraren en leerlingen weten wat er gebeurt en waarom. Ze worden nauw betrokken.
