Verwijzen naar het verleden is geen voorrecht van vakhistorici, integendeel. Het staat iedereen vrij de geschiedenis te interpreteren en die interpretaties te delen. Er zijn dan ook heel uiteenlopende redenen waarom mensen verwijzen naar het verleden, in heel verschillende contexten. Politici die het verleden als dienstmaagd gebruiken, ondernemers die geld verdienen met historische spektakels of games, dictaturen die proberen de bevolking een geschiedenisbeeld op te lepelen, wetenschappers die hun onderzoek voorstellen: ze hebben elk hun reden om te verwijzen naar geschiedenis maar de context kan heel sterk verschillen. Wie geen oog leert hebben voor deze geschakeerde realiteit, riskeert om heel verschillende zaken op één hoop te gooien. In sommige contexten wordt het verleden immers misbruikt en leerlingen moeten stap voor stap de gevoeligheid ontwikkelen om kritisch te kijken wie iets zegt over het verleden en met welk motief.

De leerlingen kunnen in eigen woorden toelichten waarom mensen verwijzen naar het verleden:

• Om de eigen (individuele of groepsidentiteit vorm te geven;
• Om een standpunt te onderbouwen met een historisch argument;
• Om waarden en normen over te dragen;
• Om te verklaren waarom iets geworden is zoals het vandaag is;
• Om iemand in diskrediet te brengen of op te hemelen door te wijzen op gebeurtenissen uit het verleden;
• Om herinneringen op te halen;
• Als ontspanning;
• Om het verleden wetenschappelijk te bestuderen;
• Om te pleiten voor verandering en zich af te zetten tegen het verleden;
• Om te pleiten voor toekomstige beslissingen of handelingen
• Om te informeren;
• Om te leren uit het verleden;
• …

• Het beheersingsniveau van dit leerplandoel is ‘begrijpen’. Leerlingen moeten dus enkele redenen om te verwijzen naar het verleden in eigen woorden kunnen toelichten. Ze moeten nog niet kunnen toepassen - wat niet betekent dat je niet naar dit doel kan toewerken via een toepassing. 
• Er is geen vaste lijst van redenen waarom mensen naar het verleden verwijzen. Dat betekent dat je als leraar zelf kan kiezen hoe ver je daarin gaat. Je kunt dus perfect rekening houden met de context waarin je lesgeeft.
• Uiteraard kan iemand meer dan één reden hebben om te verwijzen naar het verleden. Ook met dat gegeven kun je spelen om de moeilijkheidsgraad af te stemmen op je lescontext.
• Verwijzen naar het verleden is iets van alle tijden. Je kunt dus werken met voorbeelden uit de middeleeuwen of de vroegmoderne tijd of voorbeelden van later of vandaag waar verwezen wordt naar deze periodes.
• Bij sommige verwijzingen kan het geschiedenisbeeld los komen te staan van de mogelijke interpretaties die de bronnen toelaten, dan spreken we van mythevorming. Daaraan wordt een apart leerplandoel gewijd (leerplandoel 22).

• Je kunt vertrekken van de contexten waarin leerlingen verwijzingen naar het verleden tegenkomen: beelden in de straat van historische personen, historische series, games of strips, verhalen in de familie, de geschiedenisles… Je kunt die voorbeelden oplijsten en vragen waarom in die contexten naar geschiedenis verwezen wordt. 

• Je kunt de leerlingen confronteren met meer historische voorbeelden die wat minder dicht bij hun leefwereld liggen.
• Evengoed verwijzen mensen vandaag nog naar de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd. Enkele politieke voorbeelden:​
  • Op de Vlaamse feestdag van 11 juli verwijzen menig politici naar de Guldensporenslag.
  • Karel de Grote wordt al eens de vader van Europa genoemd.
  • Leonardo Da Vinci ligt aan de basis van tal van uitvindingen zoals de tank en het vliegtuig. 
  • In de vroegmoderne tijd werden heksen anders gepercipieerd dan vandaag. Dit had te maken met het feit dat er op zoek werd gegaan naar een zondebok. Er werden zowel kerkelijke als staatsrechtbanken ingericht om de heksen een ‘proces’ te geven. Dat proces werd heel anders georganiseerd dan vandaag. In deze thematiek gaf het schepencollege van de stad Lier in januari 2021 eerherstel aan drie vermeende heksen. ​