In de leerplannen Nederlands en moderne vreemde talen ligt de focus op communicatie. Bijzondere aandacht gaat naar de strategieën. Wij doen een aanzet om deze (nog meer) te implementeren in de taallessen.
In de nieuwe leerplannen voor Engels en Frans ligt de focus op communicatieve vaardigheden in functie van doelgerichtheid. Bijzondere aandacht krijgen de strategieën die leerlingen kunnen inzetten om vlotter te communiceren. Die strategieën komen ook expliciet aan bod in andere taalvakken. Bovendien helpt een goede beheersing van die strategieën leerlingen om ook in niet-taalvakken efficiënt met tekst om te gaan. Het is daarom belangrijk dat er afspraken gemaakt worden tussen de vakken om transfer mogelijk te maken en te stimuleren. Eventuele stappenplannen en kijkwijzers worden best vakoverschrijdend gehanteerd.
Reflectievragen en tips bij de strategieën uit de leerplannen eerste graad a-stroom
Hieronder vind je de verschillende strategieën die in de leerplannen Engels, Frans, Nederlands eerste graad voorkomen. We hebben ze aangevuld met reflectievragen die je op weg kunnen helpen om bewust op strategieën in te zetten. Belangrijk hierbij is dat het doel van een strategie niet de strategie zelf is, maar wel de leerlingen vaardiger maken in het lezen, luisteren, spreken en schrijven. Ze zetten dus enkel die aspecten van de strategieën in die nodig (en zinvol) zijn voor een specifieke opdracht of communicatieve situatie.
Lees- en luisterdoel bepalen (Fra/Eng)/rekening houden met het lees- en luisterdoel (Ned)
| ||||||||||
| |
|
Tekstructuur herkennen (Eng/Fra/Ned), benadrukte woorden herkennen (Ned)
|
|
Gedachtegang reconstrueren (Eng/Fra/Ned), de hoofdgedachte en hoofdpunten samenbrengen (Ned)
|
|
|
|
De vermoedelijke betekenis van onbekende woorden afleiden uit de context, de vermoedelijke betekenis van woorden via taalverwantschap afleiden (Eng/Fra), betekenissen afleiden (Ned)
|
|
|
|
|
Let op: het bepalen van een geschikte strategie is het verdiepende doel (Ned).
Spreek- en schrijfdoel bepalen (Eng/Fra), rekening houden met spreek- en schrijfdoel (Ned)
Zie hoger: 'Lees- en luisterdoel bepalen (Fra/Eng)/rekening houden met het lees- en luisterdoel (Ned)'
Zie hoger: 'Voorkennis activeren (Fra/Eng/Ned)'
Gebruiken van tekststructuur, structuuraanduiders (signaalwoorden en verwijswoorden), titels en benadrukte woorden (Eng/Fra/Ned), gebruiken van lay-out (Eng/Fra)
Zie hoger: 'Tekstructuur herkennen (Eng/Fra/Ned), benadrukte woorden herkennen (Ned)'
|
Rekening houden met ontvanger (Eng/Fra/Ned) en gepast inzetten van non-verbaal gedrag (Ned)
|
Zie hoger: 'Visuele ondersteunende elementen gebruiken (Eng/Fra/Ned)'
|
Rekening houden met effecten van non-verbaal gedrag (Eng/Fra) (Ned voor gesproken teksten), van lay-out (Ned voor geschreven teksten)
Zie ook hoger: 'Receptieve vaardigheden'
|
Zie hoger: 'Talige hulpmiddelen gebruiken (Eng/Fra/Ned)'
|
Zie hoger: 'Rekening houden met ontvanger (Eng/Fra/Ned) en gepast inzetten van non-verbaal gedrag (Ned)'
|
Interactieve (Eng/Fra/Ned) en mediërende vaardigheden (Eng/Fra), strategieën bij falende communicatie (Ned)
Voor het vak Nederlands geldt dat zowel receptieve als productieve vaardigheden vereist zijn. Telkens is ook kijkvaardigheid een aspect van de vaardigheden; luisteren wordt vaak met kijken gecombineerd; ook tijdens het lezen ‘kijk’ je naar de tekst; bij de mondelinge vaardigheden/interactie is het non-verbale gedrag of de lichaamstaal ook belangrijk. Er wordt dus geen aparte oplijsting van de interactieve vaardigheden gemaakt voor Nederlands. Je vindt deze terug onder de productieve/receptieve vaardigheden. De strategieën bij falende communicatie werden hieronder wel opgenomen.
Zie hoger: 'Zie receptieve en productieve vaardigheden'
|
Vragen om hulp/opheldering zoals trager spreken, herhalen, herformuleren en zelf hulp/opheldering bieden (Eng/Fra)
|
Elementen van non-verbaal gedrag en intonatie herkennen en zelf doelgericht inzetten (Eng/Fra)
Zie hoger: 'Rekening houden met effecten van non-verbaal gedrag (Eng/Fra) (Ned voor gesproken teksten), van lay-out (Ned voor geschreven teksten)'
Compenserende strategieën inzetten bij falende communicatie (Eng/Fra/Ned)
|
|
In de huidige leerplannen tweede en derde graad Frans en Engels zijn heel wat gelijkenissen met die van de eerste graad per vaardigheid. De opdrachten worden complexer, maar de strategieën blijven belangrijk. Neem de strategieën zeker eens door en maak gebruik van bovenstaande tips en reflectieopdrachten.
In de huidige leerplannen van de tweede en derde graad wordt er nog verwezen naar de OVUR-strategie. Er zijn heel wat gelijkenissen met de strategieën uit de eerste graad. Meer informatie lees je in het leerplan van de tweede graad op pagina 18 t.e.m. 23, en dat van de derde graad op pagina 19 t.e.m. 25.
Enkele verschillen:
- Bij luisteren: zich concentreren, inhoudelijke en functionele relaties tussen tekstonderdelen vaststellen, kritisch luisteren …
- Bij spreken: argumenten herkennen en aanbrengen, een kritische houding aannemen tegenover hun eigen spreek- en gespreksgedrag …
- Bij lezen: studerend en kritisch lezen, de aandacht concentreren, gevraagde of gezochte informatie in informatieve teksten efficiënt vinden, op de gekozen leesstrategie reflecteren, nagaan of het leesdoel bereikt is, de boodschap van de tekst toetsen aan eigen kennis en inzichten
- Bij schrijven: een schrijfstrategie kiezen, correct citeren (derde graad)
