Bij de recente verkiezingen in de Oost-Duitse deelstaten Thüringen en Saksen heeft de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) 30 procent behaald. Hierdoor is extreemrechts voor het eerst sinds 1945 de grootste politieke fractie geworden in een Duitse deelstaat.
Dit kan een boeiend actueel en breed-historisch thema zijn voor een onderzoeksproject in de 3de graad. Ook al omdat ‘Gidsland’ Duitsland historisch vaak symbool staat voor wat zich internationaal en maatschappelijk voordoet.
Hierbij kan o.m. een beroep gedaan worden op de reeks ‘Bij de Duitsers’ van Jan Leyers (6 afleveringen) die nu loopt op Canvas en volledig beschikbaar is via VRT MAX.
In, of all places, Nürnberg bezoekt Leyers een fabriek, gestoeld op degelijk vakmanschap. Maar de tijden zijn veranderd: de laatste generaties Mercedessen zijn flauwe afkooksels van de pareltjes van weleer, vertelt een treurige nostalgische eigenaar van zo’n auto, met een ster die nog rechtop op de motorkap staat. Dat China de markt overneemt, merk je in Duisburg, een knooppunt op de zijderoute, waar een Chinese ondernemer op een kaartje de opslagplaatsen van Amazon toont. Leyers verkent Oost-Duitsland en laat zich uitleggen dat veel gewelddadige jongeren van de jaren 1990 nu de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland aanhangen. Hij praat met nostalgische ossi’s en met kritische Oost-Duitsers die zich ergeren aan de verheerlijking van het DDR-regime. Maken wij kennis met een ‘ander’ Duitsland?
Een ontwapenende Leyers stelt zo veel goede historische vragen die recht aansluiten bij meerdere leerplandoelen uit de leerplannen geschiedenis. Zijn researchteam heeft bovendien bijzondere plekken en even bijzondere verhalen gevonden. Met haar oog voor detail geeft de cameraploeg de gewichtige thema’s een luchtige toets. En in de montage wordt oud archiefmateriaal gekruid met gepaste Duitse muziek.
De krachtlijnen van het historisch denken kunnen in dergelijk onderzoek alleszins ontwikkeld worden
1) Historische vraagstelling
Bv. Hoe valt het te verklaren dat extreemrechts nu in delen van Duitsland de bovenhand haalt?
2) Historisch referentiekader
- meerdere maatschappelijke domeinen kunnen hierbij in beeld komen: politiek, sociaal, economisch, cultureel.
- boeiend zijn de verbanden tussen deze maatschappelijke domeinen.
- er kan vergeleken worden met eerdere periodes in de Duitse geschiedenis en/of met gelijkaardige actuele situaties in andere Europese landen.
3) Kritisch redeneren met en over bronnen
- vanuit de vraagstelling kunnen allerlei bronnen (tekstuele, visuele, seriële, grafische, …) afgetoetst worden op de bruikbaarheid, betrouwbaarheid en representativiteit ervan om een antwoord te formuleren op de vraag.
4) Beeldvorming
-beeldvorming rond dit thema kan beoordeeld worden aan de hand van redeneerwijzen.
5) Verleden, heden en toekomst
-er kan gereflecteerd worden rond vormen van collectieve herinnering en de historische betekenis ervan.
-vanuit het onderzoek kan een antwoord geformuleerd worden op de historische vraag.
- ten slotte kan de verbinding gemaakt worden met de burgerschapsdoelen: vragen rond de werking van de democratische rechtsstaat en de eigen verantwoordelijkheid hierin.
