Eén van de voordelen (of nadelen, het is maar hoe je het bekijkt) als je een tijdlang voor de klas hebt gestaan, is dat je op de gekste plaatsen oud-leerlingen tegenkomt. Zo ging ik met mijn gezin een tijd geleden een escape-room doen. Je kent dat wel, zo’n kamer waarin je opgesloten wordt en door het oplossen van allerlei raadsels en puzzels de sleutel van de deur moet zien te vinden. Bij aankomst werd ik door de jongedame achter de balie aangesproken als ‘meester Tom’. Natuurlijk waren mijn kinderen meteen nieuwsgierig naar hoe ik als leraar was: streng, saai, even verstrooid als thuis? (Antwoorden: een beetje, geen commentaar en hopelijk niet) Ze herinnerde zich dat ik vaak voorlas en ook in de godsdienstles mooie verhalen vertelde.
Ze bedoelde dat natuurlijk als een compliment. Maar wat later bedacht ik me wel dat het eigenlijk niet de bedoeling was dat al die verhalen die ik vertelde en voorlas alleen maar mooie verhalen waren. Het is zoals met je achtergrond kiezen bij online vergaderen. Blijkbaar was een boekenkast daarbij één van de meest populaire opties. Op internet kon je zelfs tips vinden over welke boeken je wel, of juist niet, zichtbaar in je kast moest plaatsen. Dat boeken ook een design-element zijn en kunnen ingezet worden om je imago kracht bij te zetten, weten we natuurlijk al langer. Ik vind het zelf een vreemd concept, maar er zijn boeken die speciaal worden uitgegeven om op een tafeltje te leggen. Je hoeft ze niet te lezen, ze zijn er alleen om mooi te zijn.
Mensen uit het onderwijs bekijken zoiets natuurlijk met lede ogen. Als ik mijn leerlingen liet lezen, was dat niet alleen omdat dat gezellig en leuk was. Eén van de boeken die ik geregeld voorlas was ‘Koning van Katoren’, een klassieker uit de kinder- en jeugdliteratuur. Dat boekt roept lastige vragen op over hoe we omgaan met het milieu, met verschillen tussen mensen, met macht, … Je kunt zo’n vragen niet tegenhouden wanneer je goede verhalen leest. Je kunt niet voorkomen dat wie ze hoort de dingen anders gaat bekijken en anders gaat aanpakken. Goede verhalen hebben een onderbrekende kracht die je niet kunt temmen.
Dat is ook zo met de mooie verhalen die mijn oud-leerlinge zich herinnerde uit de godsdienstlessen. Als er één ding is waar Jezus zich volgens mij weinig van aantrok, is het of de mensen wat hij vertelde leuk en gezellig vonden. Integendeel, veel van wat hij zei en deed was voor de mensen die hem volgden moeilijk te verdragen. In het boek Jezus. Het verhaal van een leven van de Japanse schrijver Shusaku Endo wordt dat scherp beschreven. Endo vertelt hoe mensen Jezus volgen, omdat ze verwachten dat hij zich zal ontpoppen als hun nieuwe leider. Maar als hij spreekt over ‘je vijanden liefhebben, goed doen aan wie jou haat, zegenen wie jou vervloekt, bidden voor wie je slecht behandelt, …’ bekruipt hen de twijfel en laten de meesten hem in de steek.
Of Endo’s literaire beschrijving helemaal strookt met wat we in de evangelies lezen, laat ik hier in het midden. Maar het spreekt me wel aan dat Jezus’ boodschap, de inspiratiebron voor katholieke scholen, zoveel onderbrekende kracht heeft. Ik vind het hoopgevend dat katholieke scholen vanuit die kracht kinderen en jongeren vormen om hen, op hun beurt, lastige vragen te doen stellen aan zichzelf en aan anderen, om de dingen anders te bekijken en anders aan te pakken. Het opvoedingsproject van onze scholen is geen koffietafelboek. Het is een werkboek, vol ezelsoren, aantekeningen in de marge en post-its met ideeën. Het ligt klaar om dit jaar verder aangevuld te worden.
