Wat is inspectie 2.0?
Over inspecties wordt veel gezegd en veel geschreven. Dat hoeft niet te verbazen, want een schooldoorlichting laat je nooit koud. Sinds september 2023 werkt de onderwijsinspectie volgens ‘Inspectie 2.0 op maat’. Dit bestaat uit de ‘gewone’ doorlichtingen, uit tussentijdse bezoeken en uit ‘doorlichtingen BVH’.
De onderwijsinspectie plant minstens één keer per zes jaar een doorlichting van elke school. Momenteel is er wel een achterstand, maar het is de bedoeling dat die achterstand in de komende jaren wordt weggewerkt.
Een doorlichting duurt meestal vier dagen, maar af en toe zien we dat men vijf dagen tijd maakt in scholen met wat meer complexiteit. Officieel kan een inspectie ook beperkt zijn tot drie dagen, maar dat is heel uitzonderlijk.
De inspecteurs bekijken niet alles in een school: in het basisonderwijs richten ze zich op een bepaald leerdomein (bv. wiskunde, Nederlands, muzische vorming) en in het secundair onderwijs op bepaalde focusgehelen. Voorbeelden hiervan zijn ‘geschiedenis eerste graad (de minimumdoelen van competentie historisch bewustzijn)’ of ‘sleutelcompetentie 8 en wetenschapsdomein 1 in de 2de graad’. Die voorbeelden klinken wat abstract, maar je begeleider kan je steeds helpen bij de koppeling van die focusgehelen aan de leerplandoelen.
De inspectie bekijkt onderwijskwaliteit vanuit het Referentiekader OnderwijsKwaliteit (ROK). Een school die tegemoet komt aan de kwaliteitsverwachtingen van het ROK, voldoet dus zeker ook aan de verwachtingen van de inspectie. De inspectie gebruikt daarvoor ontwikkelingsschalen. Het heeft niet veel zin om alle ontwikkelingsschalen op voorhand door te nemen: in elke doorlichting wordt slechts een selectie van ontwikkelingsschalen gebruikt, volgens een bepaald ‘scenario’. Dat scenario wordt jou meegedeeld bij de aankondiging van de doorlichting.
De inspecteurs komen niet enkel controleren, maar willen ook adviezen aanreiken hoe je de onderwijskwaliteit kan verbeteren. Ze spreken daarom van een ‘ontwikkelingsgerichte dialoog’. Ze maken gebruik van veel soorten data: uiteraard de gesprekken met beleid en met leraren, de praktijkobservaties en de data in de datawijzer. Daarnaast is er een bevraging bij ouders, leerlingen en personeelsleden.
Een doorlichting eindigt in een advies ‘gunstig’ of ‘ongunstig’, of ook wel ‘advies 1’ en ‘advies 2’. Dat is officieel een advies van de onderwijsinspectie aan de Vlaamse overheid over het behoud van de erkenning van jouw school. Het advies gunstig wordt opgesplitst in
Ook bij het advies ‘ongunstig’ zijn er twee mogelijkheden:
Soms horen we iemand zeggen dat ze een “doorlichting van één dag” krijgen. Dat is niet helemaal juist. Er zijn helemaal geen doorlichtingen van één dag! Meestal gaat het om een verwarring met de tussentijdse bezoeken van de inspectie.
Tussen twee doorlichtingen wil de inspectie telkens even de vinger aan de pols houden bij elke school. Dat doen ze dus door drie jaar na een doorlichting in een tussentijds bezoek gedurende één dag één thema in jouw school te bespreken. Meestal krijg je zelf de kans om het thema te kiezen: dat kan een bepaald leerdomein zijn, maar ook bijvoorbeeld leerlingenbegeleiding, het nieuwe professionaliseringsbeleid of de vergroening van de speelplaats … Het gaat erom dat je via het thema kunt bespreken hoe je zorg draagt voor kwaliteitsontwikkeling in je school.
Ook hier gaat het om een ‘ontwikkelingsgerichte dialoog’: een tussentijds bezoek is geen controle en eindigt niet in een beoordeling. Het is dus helemaal geen doorlichting! Bekijk het gerust als een expert die één dag langskomt en jou kan adviseren over jouw werking in een bepaald thema.
Bij scholen die bij de laatste doorlichting een advies ongunstig (2A) kregen, verlopen de tussentijdse bezoeken anders: hier komt de inspectie al langs tussen 9 en 12 maanden na de doorlichting en schatten ze in of de stappen die je intussen hebt genomen geruststellend zijn. Is dat niet het geval, dan kun je je aan tweede tussentijds bezoek verwachten na bijvoorbeeld 18 maanden. De focus bij deze tussentijdse bezoeken is dus echt gericht op de ontwikkelstappen in jouw school sinds de ongunstige advisering.
In tegenstelling tot vroeger leidt een doorlichting niet tot een advies over de bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne (BVH) in jouw school. Slechts in uitzonderlijke gevallen plant de inspectie een specifieke doorlichting rond BVH: bijvoorbeeld wanneer tijdens een gewone doorlichting veel onveilige toestanden worden gerapporteerd, of wanneer uit een gesprek met de preventiedienst van jouw school onvoldoende garanties zijn dat alles goed wordt opgevolgd. Daarnaast plant de onderwijsinspectie soms ook een doorlichting BVH bij een willekeurige steekproef van scholen.
Hoewel de inspectie formeel de kans heeft om de erkenning van jouw school in te trekken (zie advies 2B), gebeurt dit slechts heel uitzonderlijk! Onze inspectie is dus geen high-stakes beoordeling. We adviseren dan ook om de inspectie vooral te zien als een leerkans: een groep van onderwijsexperts met veel ervaring die enkele dagen in jouw school langskomen en jou advies kunnen geven over jouw werking. Het is dus zinvol om met een brede blik en open houding de onderwijsinspectie tegemoet te treden – pas dan kan je er echt veel uit leren!
Tijdens elke gewone doorlichting spreekt het inspectieteam zich ook uit over de kwaliteit van de leerlingenbegeleiding. In scholen die extra GOK-middelen ontvangen, wordt ook beoordeeld of je een adequate werking hebt rond GOK. Meer info hierover vind je op de PRO.-pagina Gelijke onderwijskansen.
Zowel vooraf als na een doorlichting of een tussentijds bezoek kan je natuurlijk een beroep doen op onze ondersteuning: we geven je meer informatie over de werking van de inspectie, verhelderen met jou de terminologie van de ontwikkelingsschalen of geven als kritische vriend feedback op jouw presentatie voor de inspectie. Wil je na een doorlichting het rapport bespreken, analyseren en er een betrouwbaar actieplan uit laten vloeien? Spreek zeker je verbindingspersoon uit de begeleiding aan!
En de beste voorbereiding op een inspectie blijft om elke dag zorg te dragen voor je kwaliteitsontwikkeling op school. Ook daarin staan we je natuurlijk graag bij!
Meer informatie over inspectie 2.0 op maat vind je op de website van de onderwijsinspectie.
