Historische betekenis, wat is belangrijk in het verleden is een doel uit de vijfde krachtlijn: Reflecteren over de relatie verleden, heden en toekomst dat een plaats kreeg in alle graden en finaliteiten. Maar waar zitten de gelijkenissen en verschillen per graad en leerplan?

De verkiezingen zijn alom tegenwoordig in de dagelijkse berichtgeving. Het is ook belangrijk om leerlingen hierop voor te bereiden, steeds met de leerplandoelen rond burgerschap in het achterhoofd. Ter inspiratie delen we graag 2 opdrachten voor leerlingen tijdens de les(sen): eentje over de federale verkiezingen en eentje over de Europese verkiezingen met focus op het Europees Parlement.

Alle leerplannen geschiedenis over graden en finaliteiten heen bevatten onder de krachtlijn verleden, heden en toekomst drie burgerschapsdoelen. Eén doel betreft de betekenis van de democratische rechtsstaat, een tweede doel gaat over de principes en werking en het laatste doel gaat over de actiecompetentie. Deze doelen kunnen perfect gekoppeld worden aan leerinhouden die gezien worden tijdens een schooljaar, maar om de actiecompetentie bij leerlingen te bereiken, is dit niet altijd eenvoudig.

Stripverhalen zijn al lang niet meer alleen voor kinderen. De negende kunst heeft zich ontwikkeld tot een volwaardig medium met een breed scala aan genres, thema's en stijlen. In de context van geschiedenisonderwijs kunnen strips een waardevolle tool zijn om leerlingen te boeien, te motiveren en te betrekken bij het verleden.

De leerlingen onderscheiden kenmerken van de verschillende maatschappelijke domeinen voor westerse en niet-westerse samenlevingen uit de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd. Kenmerken van westerse en niet-westerse samenlevingen uit de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd: Politiek: staatsvorming en veranderende territoriale invulling; imperialisme; kolonialisme; politieke revolutie; bestuurlijke organisatie en staatsvorm, grondwet°, volkssoevereiniteit°, vertegenwoordiging°, (de)centralisatie°, rechtspraak°; Sociaal: gelaagde samenleving, nomadische, agrarische en industriële samenleving; stedelijke samenleving; (on)gelijkheid; (on)vrijheid; slavernij; oorlog, geweld en vrede; minderheden; migratie; demografische processen°, gezinsorganisatie°, interactie met de natuur°; wij-zij-denken°; burgerrechten°; Cultureel: kunst- en cultuuruiting; filosofie; levensbeschouwing en levensbeschouwelijke organisatie; religieuze hervorming en breuk; multiculturele samenleving; wetenschappen en technologie; drukkunst; traditie en gewoonte°; mens- en wereldbeeld°; mentaliteit°; culturele en artistieke stroming°; onderwijs°. Economisch: economische systemen; landbouw; nijverheid; handel; industrialisering; mondialisering; kapitalisme; koopkracht en levensstandaard; arbeidsorganisatie; vraag en aanbod°; concurrentie°; commercialisering°; overheidsregulering°; transport(r)evolutie°; innovatie° ° = optionele kenmerken

De leerlingen situeren gebeurtenissen, personen, processen, kunst- en cultuuruitingen en historische bronnen uit de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd in tijd, ruimte en de maatschappelijke domeinen.

De leerlingen nuanceren periodisering op basis van een vergelijking tussen de courante westerse periodisering en andere periodiseringen in tijd en ruimte. Principes van periodisering: afbakening op basis van een selectie van kenmerken en van gebeurtenissen, symbolische begin- en einddatum, constructie achteraf, keuze van een tijdrekening Beperkingen van periodisering in tijd, ruimte en maatschappelijke domeinen.

De leerlingen kennen de courante westerse periodisering en enkele bijhorende scharnierpunten en kenmerken van de periodes, in het bijzonder voor de middeleeuwen en vroegmoderne tijd. De periodes: prehistorie, oude nabije oosten, klassieke oudheid, middeleeuwen, vroegmoderne tijd, moderne tijd, hedendaagse tijd

De leerlingen onderscheiden de drie dimensies van het historisch referentiekader en bijhorende structuurbegrippen. Dimensies van het historisch referentiekader: tijd, ruimte en de maatschappelijke domeinen Structuurbegrippen: tijd: millennium, eeuw, jaar, tijdrekening, chronologie, periode, continuïteit, verandering, breuk, evolutie, revolutie, duur, gelijktijdigheid, ongelijktijdigheid; ruimte: lokaal, regionaal, stedelijk en ruraal, continentaal en maritiem, (West-)Europees, westers en niet-westers, mondiaal, centrum-periferie, open-gesloten ruimte; maatschappelijke domeinen: politiek, sociaal, cultureel, economisch

De leerlingen stellen historische vragen over historische en actuele gebeurtenissen, personen en processen.

De leerlingen analyseren concrete situaties m.b.t. mensenrechten Erkenning, naleving en schending van mensen- en kinderrechten Mensenrechten en kinderrechtenverdrag Mensenrechtenorganisaties

De leerlingen begrijpen aan de hand van actuele gebeurtenissen hoe democratische besluitvorming werkt in Vlaanderen, België en de Europese Unie.  verkiezing, coalitie, meerderheid, oppositie, politieke partij relatie tussen bestuursniveau en bevoegdheid  binnen de respectievelijke bestuursniveau’s

De leerlingen illustreren met historische en actuele voorbeelden vormen van onverdraagzaamheid, discriminatie en racisme.

De leerlingen lichten principes en uitgangspunten toe van de democratische rechtsstaat en hun onderlinge samenhang vanuit hedendaags en historisch perspectief: democratie en rechtsstaat scheiding der machten scheiding van kerk en staat grondrecht grondwet vrijheid- en gelijkheidsbeginsel

De leerlingen geven gelijkenissen en verschillen aan tussen actuele en historische fenomenen uit de bestudeerde periodes.

De leerlingen analyseren de historische betekenissen die zij zelf of anderen geven aan historische fenomenen uit de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd.

De leerlingen verklaren collectieve herinnering van historische fenomenen: oorsprong van collectieve herinnering functies van collectieve herinnering Vormen van collectieve herinnering.

De leerlingen herkennen historische argumenten in actuele debatten.

De leerlingen analyseren de invloed van de eigen standplaatsgebondenheid en die van anderen op historische beeldvorming.

De leerlingen verklaren het onderscheid tussen verleden en geschiedenis.

De leerlingen evalueren de onderzoekbaarheid van een historische vraag.

De leerlingen verklaren verschillen tussen de historische beeldvorming over eenzelfde historisch fenomeen in het licht van een historische vraag.

De leerlingen vullen historische beeldvorming aan d.m.v. kritische analyse van bronnen toepassing van historische redeneerwijzen.

De leerlingen selecteren informatie uit een historische beeldvorming om een historische vraag te beantwoorden, rekening houdend met de evaluatie van die historische beeldvorming.

De leerlingen evalueren een historische beeldvorming via: het perspectief van tijd; het perspectief van ruimte; het perspectief van de maatschappelijke domeinen: politiek, sociaal, cultureel, economisch; de gebruikte argumentatie: continuïteit en verandering; oorzaak, gevolg de kwaliteit van de argumentatie: drogreden anachronisme veralgemening stereotypering de standplaatsgebondenheid van de maker van de beeldvorming

De leerlingen wijzen in een historische beeldvorming aan waar die beïnvloed is door de beperkingen inherent aan bronnen.

De leerlingen benoemen in een historische beeldvorming historische redeneerwijzen in termen van: (structurele en incidentele) oorzaak, bedoelde en onbedoelde gevolgen, aanleiding, toeval; continuïteit, verandering evolutie-revolutie gelijktijdigheid, ongelijktijdigheid perspectief historische inleving  bedoelde en onbedoelde gevolgen (en handelingen) argument, bewijs menselijke en structurele (f)actoren analogie verband veralgemening stereotypering

De leerlingen suggereren andere historische bronnenwaarmee een bestudeerde historische bron kritisch geconfronteerd kan worden in het licht van een historische vraag.

De leerlingen verklaren mogelijke verschillen tussen twee historische bronnen over hetzelfde onderwerp.

De leerlingen vergelijken historische bronnen om een historische vraag te beantwoorden, rekening houdend met het redeneren over historische bronnen.