Een eerste kritische blik op ChatGPT

wo 1 februari 2023

De afgelopen weken is er veel te doen in de media rond ChatGPT. De openAI chatbot valt op door de snelheid en accuraatheid waarmee hij teksten genereert, maar creëert tegelijkertijd ook veel vragen over wat zulke programma’s zullen betekenen in de toekomst voor ons onderwijs. We kunnen er ondertussen wellicht van uitgaan dat heel wat leerlingen en leraren al aan het experimenteren zijn.

Katholiek Onderwijs Vlaanderen wil met een kritische kijk de kansen aangrijpen die ChatGPT biedt om jongeren uit te dagen in een snel evoluerende, steeds meer gedigitaliseerde maatschappij. We willen scholen handvatten aanbieden bij hoe AI-toepassingen als hulmiddel, sparringpartner of inspiratiebron kunnen gebruikt worden. Het is immers de taak van het onderwijs jongeren er kritisch én op een verantwoorde manier mee te leren omgaan.

We willen scholen informeren over hoe we AI kunnen inzetten in plaats van te verbieden. Als artificiële intelligentie steeds meer ingezet wordt in de maatschappij dan is het aan onderwijsmensen om het een doordachte plaats te geven.

Tegelijkertijd is het belangrijk om oog te hebben voor de discussies die rond AI gevoerd worden. In kranten en tijdschriften verschijnen boeiende opiniestukken, commentaarteksten en gedachten over de gevaren, de problemen met auteursrecht, de manier waarop algoritmes onze keuzes sturen en hoe ChatGPT omgaat met de zoekopdrachten en gegenereerde data.

Algemene situering

sla link op in klembord

Kopieer

ChatGPT is een gratis online chatbot die gebaseerd is op het taalmodel GPT 3.5 van openAI. Taalmodellen kneden een systeem zodanig dat het het volgende woord in een grotere reeks woorden zo accuraat mogelijk kan voorspellen. ChatGPT doet aan machine learning en traint dus zichzelf om beter te worden. Het maakt gebruik van artificiële intelligentie. ChatGPT is in staat te communiceren met mensen en is bedoeld om antwoorden te geven op vragen. ChatGPT is specifiek getraind in een chatomgeving.

ChatGPT kan al heel veel maar nog niet alles. Het zal de komende jaren zeker nog een grote evolutie doormaken. We zien dus nog maar het topje van de ijsberg.

Wat kan ChatGPT?

sla link op in klembord

Kopieer

  • Antwoorden geven op vragen
  • Fouten uit een tekst halen
  • Fictie en non-fictieteksten schrijven, ook in een gewenste schrijfstijl, met een bepaald gevoel of op een bepaald begripsniveau
  • Teksten herschrijven, vertalen, samenvatten
  • Leerstof uitleggen
  • Interviews inoefenen
  • Ideeën geven rond structureren van teksten, onderverdeling in hoofdstukken en rubrieken
  • Functies formuleren bij programmeren
  • Muziek componeren
  • Plagiaat opsporen
  • Lesvoorbereidingen maken
  • Rapportcommentaren schrijven op basis van enkele informatiekenmerken

Wat kan ChatGPT niet?

sla link op in klembord

Kopieer

Willen we AI gericht inzetten in de klas, dan moeten we ons wellicht nog meer bewust zijn van wat chat GPT niet kan:

  • ChatGPT kan geen info geven over recente gebeurtenissen en kan geen nieuwe inzichten aanleveren. Hij is getraind op data tot en met 2021.
  • ChatGPT geeft niet altijd correcte info.
  • ChatGPT kan niet abstract denken, begrijpt geen humor noch ironie.
  • Bij persoonlijke communicatie (een aanbeveling over een klasgenoot, een reactie op de spreekopdracht van een leerling, het verslag van de opendeurdag) zal de toepassing enkel een generiek resultaat geven.

Enkele tips en tricks

sla link op in klembord

Kopieer

Voor een efficiënt gebruik

sla link op in klembord

Kopieer

  • Stel duidelijke en specifieke vragen.
  • Laat delen van een gegeven antwoord opnieuw schrijven indien je niet tevreden bent.
  • Vraag alternatieven, begin eventueel een nieuwe chat.
  • Stel je vraag in een andere taal. Er zitten immers meer Engelstalige data in de databank dan Nederlandstalige.
  • Gebruik ChatGPT als inspiratiebron, maar blijf eigenaar van wat je schrijft.
  • Het is zeer belangrijk om zelf zeer kritisch te blijven wat de aangeboden inhoud betreft.
  • Neem geen beslissingen op basis van de info die ChatGPT je gaf.

Voor gewenst gebruik

sla link op in klembord

Kopieer

  • Geef je leerlingen best expliciet de instructie om ChatGPT te gebruiken als startpunt. Wat kan beter? Wat moet anders? Laat leerlingen een verbeterde versie maken op basis van eigen reflecties.

Om ongewenst gebruik te voorkomen

sla link op in klembord

Kopieer

  • Beoordeel het proces en niet alleen het eindproduct.
  • Laat leerlingen vooral in de klas schrijven.
  • Laat je leerlingen werken rond actuele onderwerpen waarover online weinig informatie beschikbaar is.
  • Verplicht je leerlingen bronvermelding op te nemen en controleer deze.
  • Vraag leerlingen hoe ze met tussentijdse feedback aan de slag zijn gegaan

Om ongewenst gebruik te achterhalen:

sla link op in klembord

Kopieer

  • Check versiegeschiedenis van ingeleverde taken en opdrachten.
  • Wees alert op Engelse termen en Engelse zinsconstructies in Nederlandse zinnen.


Voorbeelden van mogelijk gebruik in de klaspraktijk.

sla link op in klembord

Kopieer

Hou zeker ook de komende vakkennieuwsbrieven in het oog. Je zal er voorbeelden en vakgerichte tips en toepassingen in kunnen lezen.

Nederlands

sla link op in klembord

Kopieer

Leerlingen laten de chatbot een tekst schrijven over een bepaald onderwerp. Vervolgens zitten ze in duo en vergelijken ze de resultaten.

  • Welke verschillen zijn er?
  • Welke versie is de beste?
  • Welk instructie gaven de leerlingen aan ChatGPT?
  • Wat missen ze?
  • Welke informatie moet worden toegevoegd?

Daarna geven ze minimaal drie instructies om de tekst te herschrijven. Als leraar maak je een balans op.

  • Op welk vlakken lieten leerlingen hun tekst herschrijven?
  • Wat waren de concrete formuleringen die ze hierbij gebruikten?
  • Wat vonden ze van het eindresultaat en de bijsturingen? 

Het is belangrijk om plenair terug te koppelen en zo de criteria na te gaan die belangrijk zijn bij doelgerichte communicatie. Maak samen met de leerlingen een lijst van de sterktes van de gegenereerde teksten, maar wijs ook op wat voorlopig nog niet optimaal gaat. 
Je kunt ervoor kiezen om hier een artikel of opiniestuk uit de actualiteit aan te koppelen waardoor de leerlingen hun observaties kunnen leggen naast die van een kenner.

Wiskunde

sla link op in klembord

Kopieer

Vanuit het standpunt leraar

sla link op in klembord

Kopieer

Een goed begin maar de leraar is niet helemaal tevreden.
Zelfs een kleine tikfout houdt ChatGPT niet tegen. Het lijkt wel op een echte conversatie.

Vanuit het standpunt leerling

sla link op in klembord

Kopieer

Leerlingen lossen zelfstandig onderstaand probleem op in de klas zonder gebruik te maken van ChatGPT. De les kadert in het gebruik van verschillende heuristieken bij het oplossen van problemen (is een leerplandoel in alle graden van alle finaliteiten).

Bron: Paralleltoets bij de peiling PAV 3de – Functionele rekenvaardigheid, ministerie van onderwijs en vorming

De oplossing en de gekozen oplossingsmethode wordt in duo’s in de klas besproken en vergeleken. De gekozen heuristiek wordt benoemd.

ChatGPT wordt ingeschakeld om de oplossing te genereren en deze wordt kritisch besproken en vergeleken met de oplossingsmethodes van de leerlingen.

×
Kijkt als...
Niveau
Regio