We krijgen regelmatig te horen dat er een brand is geweest met soms slachtoffers en altijd grote materiële schade. Het is beter om een brand te voorkomen door de juiste maatregelen te nemen. Brandveiligheid is dan ook één van de belangrijke luiken binnen het domein arbeidsveiligheid.
Als het gaat om brandveiligheid op het werk, hebben zowel werkgever als werknemer beide hun eigen verantwoordelijkheden. Het gaat dus om een gedeelde verantwoordelijkheid:
Een zeer uitgebreide toelichting rond brandpreventie vind je op de website van FOD WASO.
Als werkgever ben je verantwoordelijk voor de brandpreventie op de arbeidsplaatsen. Je neemt dan ook de nodige maatregelen om brand te voorkomen. Zo stel je interne noodprocedures op die je regelmatig uittest, toepast en evalueert.
Als schoolbestuur heb je niet alleen de verantwoordelijkheid over je werknemers, maar ook over alle jongeren en kinderen die aan jouw zorgen zijn toevertrouwd. Dat maakt een brandveilige omgeving nog belangrijker voor de onderwijssector. Breng het onderwerp regelmatig onder de aandacht bij collega’s, ouders en leerlingen.
De checklist ‘brand kantoren’ kan je zeker helpen om een eerste idee te krijgen over brandpreventie.
Een element dat zeker niet kan ontbreken in de interne noodprocedure, is de samenwerking met de lokale brandweer.
Hoe snel de brandweer bij jou ter plekke kan zijn, is zeer belangrijke informatie voor het geval het ooit tot een echte brand zou komen. Het is belangrijk dat je vooraf contact opneemt met de lokale brandweer om te vragen hoeveel tijd zij nodig hebben. Afhankelijk van de omstandigheden zal dit normaal gezien ongeveer 8 minuten zijn. Het is belangrijk om, in afwachting van de brandweer, een eerste interventie te doen en de gebouwen gecontroleerd te laten ontruimen.
Niet alleen de interventietijd is belangrijk, maar ook de bereikbaarheid en toegankelijkheid van de gebouwen. Als je verschillende toegangen hebt en meerdere gebouwen, bekijk dan zeker samen met de lokale brandweer hoe het gebouw best te bereiken is. Hou er rekening mee dat een brandweerwagen een vrij grote draaicirkel heeft en dat een bluswagen een zeer zwaar voertuig is. De draagkracht van de ondergrond is dan ook zeer belangrijk om zeker te zijn dat de voertuigen tot bij het gebouw kunnen komen.
Bij het ontstaan van een brand, moet je als werkgever ervoor zorgen dat je werknemers in de mogelijkheid zijn om een bluspoging te ondernemen. Heb jij hen de nodige opleidingen laten volgen? Weten zij waar de blusmiddelen hangen en hoe ze die moeten bedienen? Raadpleeg voor meer informatie hierover de website van FOD WASO.
Als werkgever ben je wettelijk verplicht om een risicoanalyse brand uit te voeren. Op basis van de resultaten neem je als werkgever een aantal preventiemaatregelen. Deze preventiemaatregelen streven vijf doelstellingen na (in deze volgorde):
Om je te helpen bij de risicoanalyse hebben wij een checklist brand uitgewerkt. Je kunt best in twee stappen te werk gaan:
Prebes stelt een handleiding ter beschikking voor de uitvoering van de risicoanalyse brand. Een voorbeeld van risico-analyse voor een kleuterschool en voor een labo chemie kunnen je misschien inspireren.
Nog meer nuttige informatie vind je op de website van ‘Welzijn op school’.
Als werkgever moet je de nodige signalering met aanwijzingen of voorschriften voorzien in de arbeidsplaatsen. Je moet er ook voor zorgen dat de werknemers de nodige vorming krijgen zodat zij weten wat de signalisatie betekent.
Zo moet er in elk gebouw bij elke ingang een evacuatieplan hangen. In het kader van brandveiligheid voorziet de werkgever ook pictogrammen die aangeven waar de blusmiddelen hangen en waar de nooduitgangen zijn. Zorg er als werkgever ook voor dat je werknemers altijd op de hoogte zijn van de laatste richtlijnen in verband met evacuatie.
Als werkgever moet je een evacuatieprocedure hebben waarin volledig uitgeschreven staat hoe de evacuatie moet verlopen. Wettelijk gezien moet je minstens éénmaal per jaar een evacuatieoefening organiseren. De meeste scholen gaan voor meerdere evacuatieoefeningen per jaar, waarbij zij de moeilijkheidsgraad telkens opvoeren. Een eerste oefening is meestal aangekondigd. De volgende oefening doe je best zonder aankondiging.
Voor een internaat is het belangrijk om meerdere evacuatieoefeningen te doen en ten minste één oefening te doen bij avond.
In elke school installeer je als werkgever verplicht een brandestrijdingsdienst. De brandbestrijdingsdienst bestaat uit een aantal medewerkers die een of andere vorm van brandpreventieopleiding gevolgd hebben. Zij ondersteunen onder andere bij evacuaties. Zij zorgen ook voor de opvang van de hulpdiensten en helpen alles in goede banen leiden.
De vaardigheden en opleidingen van de leden van de brandbestrijdingsdienst zijn wettelijk bepaald en terug te vinden in de bijlage III.3-1 in de codex welzijn op het werk.
Als werkgever organiseer je de brandpreventie vooraf door een intern noodplan uit te werken. In dat plan liggen alle procedures bij mogelijke rampen en ongelukken schriftelijk vast:
Het intern noodplan is bedoeld voor de school.
Je evalueert het intern noodplan jaarlijks. Op de website van het Departement Onderwijs vind je heel wat tips en informatie waarmee je als school je eigen noodplan kan opstellen. Op de site van FOD WASO vind je dan weer een handige fiche voor het intern noodplan. Enkele concrete voorbeelden van noodplannen vind je op de website van het Belgisch crisiscentrum. Een overzicht van alle Belgische noodnummers vind je op de site noodnummer.be.
Een interventieplan is niet gelijk aan een intern noodplan, maar is bedoeld voor de hulpdiensten. Het omvat de informatie die noodzakelijk is om een interventie zo goed als mogelijk te laten verlopen. Wij raden je aan om contact op te nemen met je contactpersoon bij de brandweerzone. Zij hebben misschien een bepaald format van interventieplan waar jij je kunt op baseren. Zo niet kun je gebruik maken van dit voorbeeld.
Als één van je scholen of internaten te maken krijgt met een ramp of ongeluk, dan is het belangrijk om correct te communiceren met de verschillende betrokkenen. In crisissituaties kun je geen communicatiefouten veroorloven. Een goede oefening is een calamiteit simuleren en vervolgens testen of je crisiscommunicatie efficiënt werkt. Op de site van de overheid vind je enkele handige regels om je crisiscommunicatie professioneel te verzorgen. We bevelen je aan om eerst een tafeloefening te doen. Een tafeloefening vertrekt van een bepaald scenario en de personen rond de tafel zijn allemaal betrokken bij het proces. Op deze manier kun je het volledige proces uittesten zonder dat de werking van de school of internaat er iets van merkt.
De Codex legt een strikte reglementering op voor de opslag van ontvlambare stoffen. Als werkgever ben je er verantwoordelijk voor dat die regels strikt nageleefd worden.
Ook scholen werken met ontvlambare stoffen. Je kunt ze herkennen aan het symbool dat op het etiket staat. Wees zeer alert en bewaar deze stoffen op een (brand)veilige plaats. Kleine hoeveelheden kun je in een gesloten metalen kast opslaan. Grotere hoeveelheden, zoals in een labo of wetenschapslokaal, kun je bewaren in een veiligheidskast dat in een apart lokaal staat.
Meer informatie vind je bij FOD WASO op de pagina ‘Opslag van ontvlambare vloeistoffen’ en op een pagina met verdere toelichting.
Hou ook rekening met enkele milieuvoorwaarden zoals bijvoorbeeld de inkuiping van tanks of vaten, die je kunt terugvinden in de VLAREM op de website van de Overheid.
