Verbeelding geeft ruimte aan het onbeheersbare, heeft oog voor wat niet onmiddellijk nuttig is, voor het esthetische, literaire, filosofische, spirituele. Ze zet aan tot creativiteit en stimuleert om vernieuwende oplossingen te bedenken voor problemen die de huidige generatie niet oplost of niet opgelost heeft. Platgetreden paden verlaten en tegendraadse vernieuwende oplossingen bedenken zijn ook kenmerken van de Bijbelse dialoog.
Je krijgt acht wegwijzers naar vorming in een katholieke dialoogschool aangereikt. Hoe inspireren ze je in de praktijk tot denken, doen en zijn in dialoog?
Deze inspiratiefiche geeft enkele aanknopingspunten en voorbeelden als opstap.
Je bedenkt er zelf zeker nog vele andere …
Je kunt het thema benaderen vanuit de drie invalshoeken van de identiteitsdriehoek: je persoonlijke identiteit, je professionele identiteit en de identiteit van je school.
Het is ook verweven met het leerplan Zill voor het basisonderwijs en het gemeenschappelijk funderend leerplan voor het secundair onderwijs.
Samen vertolken de wegwijzers hoe een katholieke dialoogschool naar vorming kijkt.
Enkele teksten om over na te denken en als achtergrond mee te nemen voor een reflectiegesprek rond volgende vragen:
De mens is een creatie van God onze schepper. Wij zijn Gods creaturen. Geschapen naar zijn beeld, dat wil zeggen dat Hij de creativiteit dus in ons heeft aangelegd. Het is waardevol deze creativiteit in ons zelf te ontdekken, ons zelf beter te leren kennen, dichter bij onze ware gevoelens en gedachten te komen en daardoor ook dichter bij Hem te kunnen komen. Of zoals dat zo mooi gezegd wordt: in de intimiteit komen. ‘Iedereen heeft creativiteit in zich. Maar tegenwoordig heeft niemand meer tijd om ze in zichzelf te ontdekken.’ (Karel Appel) Ik geloof dat dit waar is, kijk maar eens naar de maatschappij waarin we leven. Wordt het ons niet heel erg moeilijk gemaakt om door creativiteit in die intimiteit te komen? Om zijn stem te kunnen verstaan? Hoeveel mensen zijn altijd te druk of bang voor de stilte? Wat een contrast met het beeld uit Genesis waar Adam in het paradijs met God wandelde. Als de creativiteit vrij gezet wordt, dan komt er beweging, dan gaat het stromen, dan komt er leven en vrijmoedigheid. Beeldende werken maken is letterlijk naar buiten brengen wat er binnen in je zit – soms bewust – maar veel vaker onbewust. En daar is geen gesproken woord voor nodig, het is beeldtaal. Maar het communiceert heel goed.
De verbeelding is het meest krachtige psychologisch middel dat wij als mensen hebben. Door onze verbeelding kunnen we dingen voor elkaar krijgen die eerst onmogelijk lijken.
De verbeelding is als een spier: ze wordt slap en ongepolijst als ze niet genoeg wordt gebruikt. De verbeelding van kleine kinderen is zo levendig, juist dan moeten ze over andere religies leren. Als ze dan ouder worden, is het cruciaal dat dit deel van hun opleiding meer geraffineerd wordt. Daarom vind ik het zo vreselijk dat wereldwijd gesneden wordt in de geesteswetenschappen. Want het denken dat eraan ten grondslag ligt, is zo bekrompen: alleen in termen van nut en winst. Terwijl we ons moeten afvragen: wat voor burgers willen we worden?
Martha Nussbaum, Amerikaanse filosofe, auteur van ‘Niet voor de winst’.
De wegwijzers naar vorming geven richting aan het team om doorheen het hele schoolgebeuren tot op de klasvloer te groeien als katholieke dialoogschool. Het leerplan biedt tal van vindplaatsen om daaraan te werken met de leerlingen. Je vindt enkele voorbeelden in het basisdocument "Zilll en vorming in de katholieke dialoogschool".
Het leerplan is voor de leraar het anker om bij de leerlingen de steeds complexere wereld te ontsluiten in hun groei naar volwassenheid. De wegwijzers geven daaraan richting en verbinden de vormingsopdracht van de school met haar Bijbels-christelijke inspiratie. De algemene inleiding leerplannen so past dat toe op elke wegwijzer.
Het vademecum toont zich als een stevig huis, gebouwd op goede grond en met stevige fundamenten. Verbeelding zit in de grond waarop we bouwen.
Een heel mooi verhaal over buiten de lijntjes kleuren vind je in het boek Werk van Josse De Pauw (Houtekiet, Antwerpen- Boom, 2000). Het kan in een verdiepingsmoment op een personeelsvergadering en/of bestuursvergadering gebracht worden met daarbij een reflectieopdracht.
In het begin was de fantasie. De fantasie was bij God, de fantasie was God. En Gods ongebreidelde fantasie bracht het heelal op gang: de mateloze ruimte met al zijn planeten, met de gloeiende zon, de maan en de sterren. Met licht en donker werkte God, met kleuren en tinten. En God kreeg plezier in zijn werk.
Toen nam God een rib uit het gloeiende lijf van de zon, en hij maakte daarmee een nieuwe planeet die hij ‘aarde’ noemde. Hij liet de zon erop schijnen en wolken liet hij vruchtbaar regenen. Er kwam leven op de kleine aarde: velden van groen en daartussen de bloemen en de bomen. Toen kwamen de dieren: ze liepen tussen de bomen, ze vlogen in de lucht en ze zwommen in het water. En God kreeg steeds meer plezier in zijn fantastisch werk!
Toen kwam God op het idee van de mensen. Zou hij durven aan mensen zijn fantasie toevertrouwen? Mensen verder laten gaan met alles wat hij zelf begonnen was?
En … God waagde het erop. Hij zei tegen de mensen: volbreng mijn fantasie, mijn onvoltooide schepping. Maak mijn wereld tot een bewoonbaar huis. Verander de rotsen in bronnen en vijvers, verander de stenen in water, verander het water in wijn voor iedereen, maak goed wat nu nog niet af is, breng alles thuis wat naar mij onderweg is. Bewaar mijn fantasie, maak alles nieuw.
Uit verhalen voor de zevende dag, uitgeverij VBK Media
Mgr. Johan Bonny
Welke aspecten in de hedendaagse cultuur in al haar diversiteit grijp je aan om deze wegwijzer in dialoog te brengen?
