Laten we eerst kijken naar het nieuwste leerplan 1ste graad, leerplandoelen 21 en 23:

Daar staat in LPD 23: Kaart: schaal, legende, oriëntatie, hoogtelijnen
In LPD 21 staat bij de afbakening: atlas.
 
Ook bij de basisuitrusting wordt de atlas vermeld, een per twee leerlingen in de klas, een van de leerlingen (voor thuis), en voor gelijke kansen kan dit niet zomaar aan de keuze (en kapitaalkracht) van de ouders overgelaten.

De gedrukte atlas heeft volgende sterke punten:

• De atlas heeft een selectie van kaarten die afgestemd zijn op de leerplannen
• De kaarten zijn volgens de correcte cartografische principes opgemaakt, met een correcte Nederlandstalige legende
• Door de grootte van de atlas zijn ook wereldkaarten in hun geheel volledig leesbaar
• De in het leerplan vermeldde vaardigheden (zoals opzoeken in register …) kunnen niet bereikt worden via digitale kaarten

De atlas moet ook gebruikt worden bij de evaluatie, en dat betekent dat de leerling ook voldoende met de atlas moet geoefend hebben (in de les en thuis).

Het spreekt voor zich dat leerlingen best eenzelfde atlas gebruiken van 1 tot 6 (als je de prijs over 6 jaar deelt, dan valt die heus wel mee). Het school/thuis-verhaal kun je op twee manieren invullen:

• De leerling koopt/huurt de atlas en gebruikt die zowel in school als thuis.
• De leerling koopt/huurt de atlas en gebruikt die thuis; in school worden atlassen voorzien (bv. één per twee leerlingen).

Aantal aandachtspunten:

• bij de tweede optie kun je stellen dat de leerling zijn/haar atlas meebrengt voor aangekondigde toetsen + examens
• je kunt als school stellen dat broers/zussen slechts over één atlas moeten beschikken en dat de school zorgt voor een atlas indien ze die gelijktijdig nodig hebben (toetsen, examens …)

Het digitale verhaal is in volle evolutie, en naar de toekomst toe zul je moeten afwegen of het nog nodig is om de leerlingen verplicht een atlas te laten aankopen – wel met dien verstande dat er sowieso gedrukte atlassen in de klas aanwezig moeten zijn.

Enkele digitale atlassen zijn nu al beschikbaar:

• Plantyn heeft naast de gedrukte ook een digitale atlas: https://www.plantyn.com/secundair-onderwijs/aardrijkskunde/plantyn-algemene-wereldatlas (tip: op deze site vind je ook het archief van de nieuwsbrieven met tips om met de atlas aan de slag te gaan).
• Van In heeft eveneens een digitale atlas: https://www.vanin.be/nl/secundair-onderwijs/aardrijkskunde/de-boeck-atlas/de-boeck-atlas, bij hen zit toegang tot de digitale atlas inbegrepen in de prijs van de gedrukte atlas.
• De digitale atlas van België biedt alle mogelijke thematische kaarten van België: https://www.atlas-belgique.be/
• Thieme Meulenhoff heeft (voorlopig nog gratis) de Alcarta online atlas: https://alcarta.thiememeulenhoff.nl. Op die digitale versie geven ze meer info gegeven bij de kaarten:
  • Je kunt die via een link dan openen in Google Earth (daarbij wordt de kaart op de globe gedrappeerd – in bijlage enkele voorbeelden gezipt van dergelijke kmz-bestanden – tussen haakjes je kunt die ook openen in de webversie van Google Earth, deze zal in de toekomst het downloadpakket volledig vervangen: https://www.google.com/earth/.
  • Er zitten soms ook linken in naar streetview.
  • De nieuwste versie bevat ook statistieken.

GIS – geografische informatiesystemen – worden binnenkort in alle leerplannen gebruikt. Er komt een leerlijn in het gebruik van GIS-viewers tot webGIS (en eventueel full GIS) over de 6 jaar.

En er zijn al heel wat platformen beschikbaar met GIS-viewers:

• Geopunt biedt digitale thematische kaarten voor Vlaanderen: http://www.geopunt.be
• Walonmap is hetzelfde voor Wallonië: https://geoportail.wallonie.be/walonmap#BBOX=41274.032046397406,327686.0632037931,12888.57107780881,170977.4289221912
• Irisnet voor het Brussels gewest: https://www.geo.irisnet.be/nl/
• Geoportail France: https://www.geoportail.gouv.fr
• Geoportial Suisse: https://www.geo.admin.ch/en/home.html
• Nationaal georegister Nederland: https://nationaalgeoregister.nl/geonetwork/
• kaarten gemaakt voor het curriculum in Wallonië door collega Marc Deprez: http://geo.scienceshumaines.be/wordpress/?page_id=7

Voor webGIS wordt veelal gebruik gemaakt van ArcGIS Online, een pakket dat voor het onderwijs gratis beschikbaar is (er is sowieso een gratis account maar dat heeft beperktere mogelijkheden, het organisatie-account is gratis voor alle scholen), aan te vragen via https://esribelux.com/basisonderwijs-en-secundaire-scholen/?lang=nl

Er is al een volledige leerlijn (met bijhorend materiaal) ontwikkeld in het GI Learner project (door de Europese Commissie beloond met de titel ‘success story’): http://www.gilearner.eu

https://gis-for-secondary-schools-schools-be.hub.arcgis.com voor scholen in Vlaanderen en Wallonië.
Een samenwerking tussen de pedagogische begeleiding in Vlaanderen, Wallonië, ESRI Belux en de vakgroep geografie UGent.

Dit portaal bevat allerhande webGIS-kaarten op lokaal, regionaal en wereldniveau die kwalitatief voldoen aan de vereisten voor het onderwijs, naast de aparte kaartlagen die leraars (en leerlingen) dan zelf kunnen invoegen in (bestaande) kaarten. Ook zijn er linken naar ondersteuningspagina’s voor het aanleren van GIS.