De opvatting over kwalitatief en doelmatig onderwijs en de plaats die ICT daarbij inneemt. De visie omvat de overkoepelende ambities en bevat de randvoorwaarden om die te verwezenlijken.
In onderstaande tekst kan 'school' vervangen worden door 'scholengroep/scholengemeenschap'.
Om van het digitaliseren van onderwijs een succesverhaal te maken in je school, vertrek je best van een schooleigen visie op leren en onderwijzen - geënt op de schoolcultuur en het pedagogisch project - en ga je na op welke manier digitale middelen ter ondersteuning van die visie kunnen ingezet worden.
Visieontwikkeling met betrekking tot het inzetten van digitale middelen is een dynamisch proces en omvat zowel een visie op leren en onderwijzen als een visie op de manier waarop digitalisering geïmplementeerd kan worden.
In een eerste fase is het belangrijk uit te gaan van de bestaande visie op leren en onderwijzen die binnen de schoolcultuur leeft en je de vraag te stellen hoe het inzetten van digitale middelen die visie kan faciliteren of ondersteunen. De consequenties op de representatie van de leerinhouden, de materiële vereisten voor de school, de leraar en de leerling, en de infrastructurele gevolgen, vormen de perspectieven op korte termijn.
In een volgende fase kun je vanuit de maatschappelijke context en de visie op vorming kritisch reflecteren op de bestaande visie op leren en onderwijzen zodat die zich verder kan ontwikkelen. De bestudering van visieteksten en de analyse van leerplandoelen kunnen een zinvolle eerste stap zijn. Bij een geëvolueerde visie moet je telkens nagaan of en hoe het inzetten van digitale middelen een pedagogisch-didactische meerwaarde kan bieden. Essentieel is dat de leraar inziet dat het inzetten van digitale middelen bijdraagt tot het efficiënt realiseren van de leerplandoelen.
Het inzetten van digitale middelen vraagt een heldere kijk van de school op:
Het ontwikkelen van een visie op aankoopbeleid, verzekering, depannage, implementatiestrategie, kostenbeheersing voor de leerlingen … telkens aangestuurd door de visie op leren en onderwijzen maakt deel uit van de bouwsteen visie. Samen met het nadenken over de houding tegenover ouders die niet willen/kunnen meestappen in de vernieuwing en het formuleren van antwoorden op mogelijke vragen over ergonomie en gezondheid voor de leerlingen.
We onderscheiden drie grote doelen voor de digitalisering van scholen:
Als school kun je digitale leermiddelen inzetten om je onderwijs te verbeteren. Om je onderwijs effectiever te maken. Om leerlingen beter te doen leren. Maar hoe leren leerlingen? Daarvoor is een duidelijke visie op onderwijs nodig. Wat vind je belangrijk? Wat werkt? Waar wil je voor gaan?
Mogelijke bronnen die je hierbij kunnen ondersteunen zijn: Op de schouders van reuzen (Paul Kirschner), Wat echt werkt (David Mitchell), Leren zichtbaar maken (John Hattie), Wat werkt in de klas – Wat werkt op school (Robert J. Marzano) …
Bekijk de verschillende onderdelen van je visie op onderwijs. Hoe kan digitalisering dit ondersteunen?
Doel 2: Digitalisering om leerlingen digitaal competent en mediawijs te maken
De leerlingen groeien op in een digitale wereld. Daarom zijn er eindtermen die vertaald worden in onze leerplannen. Digitalisering is dus ook een middel om daaraan te werken.
Tijdens alle activiteiten zijn er kansen om te werken aan de mediakundige ontwikkeling in het basisonderwijs en de digitale competenties en mediawijsheid in het secundair onderwijs van leerlingen.
Voor het basisonderwijs vind je inspiratie op de PRO.-site Inzetten van media. Daarnaast bieden we daarvoor ook nascholingen aan.
Voor het secundair onderwijs kun je voor meer duiding en pedagogische ondersteuning terecht op de leerplannenpagina’s van het Gemeenschappelijk leerplan ICT 1ste graad en het Gemeenschappelijk leerplan ICT 2de graad.
Uiteraard vind je ook ondersteuning hierontrent bij de pedagogische begeleiding.
Naast de aandacht in het curriculum, hebben maatregelen en beslissingen op schoolniveau ook invloed. Op school wil je een veilig digitaal klimaat creëren voor het schoolteam en voor de leerlingen. Welke visie heb je hierop als school? In welke mate vind je dat het schoolteam hier een voorbeeldfunctie in te vervullen heeft?
Welke visie heeft de school …
Doel 3: Digitalisering als middel bij de ontwikkeling van de professionele leergemeenschap
Daarnaast kan digitalisering ook ondersteunen om een professionele leergemeenschap te ontwikkelen. Zo kan de digitalisering helpen bij:
Om deze visie te realiseren heb je nood aan een degelijke infrastructuur en de juiste leermiddelen en beschikken de leraren over de nodige competenties. Je denkt na over hoe je alle leerlingen aan boord houdt en hoe je conform de GDPR-regels werkt. Op deze voorwaarden gaan we op de andere tegels dieper in.
Het aspect gelijke onderwijskansen kan uiteraard niet ontbreken bij een allesomvattende visie op de digitalisering en het digitaal beleid van je school. Dat betekent dat de persoonlijke en sociale kenmerken zoals talent of beperking, gender, geslacht, sociale-economische status, etniciteit en culturele identiteit geen drempels mogen zijn voor de volwaardige ontwikkeling van de leerlingen en bij het behalen van de leerplandoelen. (OECD 2012). De zogenaamde “e-inclusie” heeft de maximale participatie van alle leerlingen op het oog door het ontwerpen van een leeromgeving die aangepast is aan de specifieke (onderwijs-) noden en context van de leerling.
Je brengt met je school verschillende hefbomen voor e-inclusie in rekening om je beleid af te stemmen op de noden van je leerlingenpubliek. Daarbij is breed kijken naar de onderwijsbehoefte van je leerlingen (niveau 1) én oog hebben voor de ontwikkelingsomgeving (niveau 2) zoals de thuis- en klascontext van de leerling van cruciaal belang. Daarnaast is een zelfonderzoek naar het beleid (niveau 3) en de organisatie van je school met de gelijke kansenbril op zeer zinvol. Het vademecum zorgbreed en kansenrijk onderwijs kan je hierbij inspireren
Hier vind je de opname van de webinar "Hefbomen voor e-inclusie".
Gezinnen met een laag inkomen hebben geen of weinig toegang tot voor onderwijs geschikte digitale middelen, of moeten ze delen met hun huisgenoten. Het financieren van digitale leermiddelen en een performante internetverbinding vraagt voor deze gezinnen een bijzondere vaak onmogelijke opdracht. De school houdt hiermee rekening en ontwikkelt oplossingen zonder deze groep te stigmatiseren.
Kwetsbare ouders zijn niet altijd voldoende digitaal geletterd, waardoor ze hun kinderen ook niet voldoende kunnen ondersteunen bij thuisopdrachten in een digitale vorm. Daarnaast, kunnen zij niet altijd met de school communiceren via de online platformen die daarvoor gehanteerd worden enzovoort. Zo kan ook het invullen van digitale formulieren, het gebruiken van steeds nieuwe applicaties en platformen een drempel zijn. Het volwassenenonderwijs en de basiseducatie spelen een belangrijke rol bij het aanleren van digitale vaardigheden aan (kwetsbare) volwassenen, maar dan moeten ze wel de weg ernaartoe vinden. De school moet hierbij een ondersteunende of minstens faciliterende rol kunnen spelen.
Deze maatschappelijk kwetsbare groep maakt weinig tot geen gebruik van essentiële diensten zoals online aankopen, online banking en vult geen online formulieren in. Ze zijn dus afhankelijk van derden voor deze diensten. Door het ontbreken van een ondersteunend sociaal netwerk kunnen ze vaak nergens terecht met hun digitale vragen. Daarnaast zien we ook een groot wantrouwen bij deze gezinnen om een beroep te doen op anderen voor digitale ondersteuning.
