Aan de grenzen tussen de meeste EU-landen zijn er geen grenscontroles meer. Dat is een gevolg van het Akkoord van Schengen, dat deel uitmaakt van de EU-wetgeving. De Schengen-bepalingen zijn erop gericht alle controles aan de binnengrenzen af te schaffen, maar daadwerkelijke controles aan de buitengrenzen van de EU te realiseren en een gemeenschappelijk visumbeleid in te voeren. Een groot aantal lidstaten is lid van de Schengenruimte. IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland zijn geen lid van de EU maar behoren wel tot de Schengenruimte.

Voor reizen binnen de Schengenruimte nemen leerlingen en begeleiders best toch een identiteitskaart mee, om zo nodig de identiteit te kunnen bewijzen. Lidstaten kunnen met het oog op de openbare orde en de nationale veiligheid gedurende een beperkte periode namelijk ook aan de binnengrenzen controles uitvoeren.

Een aantal lidstaten van de EU zijn (nog) geen volwaardig lid van de Schengenruimte. Het gaat om Bulgarije, Cyprus, Ierland, Kroatië en Roemenië. Voor reizen naar deze landen hebben leerlingen steeds een geldige identiteitskaart nodig (of een paspoort als ze niet EU-onderdaan zijn).

Tevens zijn er territoria die onder de bevoegdheid van een Schengenland vallen maar niet gedekt worden door het verdrag. Het gaat echter enkel over verafgelegen, overzeese gebieden.

DE EU-reizigerslijst is een document dat de deelname van niet-EU-onderdanen aan buitenschoolse activiteiten binnen de EU vereenvoudigt. Het gebruik van de EU-reizigerslijst kan onder bepaalde voorwaarden leerlingen met een niet-EU-nationaliteit vrijstellen van de verplichting een individueel identiteits- of reisdocument bij te hebben:

• de EU-reizigerslijst bevat de namen van de niet-EU-onderdanen die aan de buitenschoolse activiteit deelnemen
• het formulier bevat recente foto’s van alle leerlingen op de lijst
• het formulier wordt gewaarmerkt door de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). De DVZ bevestigt daarmee de verblijfsstatus van de leerlingen op de lijst en hun recht om zonder formaliteiten opnieuw in België toegelaten te worden.

Een niet-EU-leerling die op de EU-reizigerslijst staat, hoeft daarnaast niet meer aan een eventuele visumplicht te voldoen. Als niet aan alle bovenstaande voorwaarden is voldaan, zal hij wel nog een individueel reisdocument moeten kunnen voorleggen. Wij raden veiligheidshalve toch sterk aan om alle leerlingen de individuele documenten die zij hebben, mee te laten nemen.

Scholen kunnen een EU-reizigerslijst aanvragen bij de DVZ in het Nederlands, Frans, Duits of Engels. De ingevulde lijst bezorgen zij dan opnieuw aan de DVZ ter waarmerking. Voor de hele procedure rekent men het best op een viertal weken.

Tot en met 30 september 2021 kon de EU-reizigerslijst gebruikt worden voor schooluitstappen naar het Verenigd Koninkrijk. Het ging om een overgangsregeling na de uitstap van het Verenigd Koninkrijk uit de EU op 31 januari 2020. De lijst verving de visumverplichting voor niet-EU-onderdanen. Zij dienden evenwel nog steeds een individueel reis- of identiteitsdocument bij zich te hebben. Vanaf 1 oktober 2021 loopt de overgangsregeling echter ten einde. De EU-reizigerslijst is niet langer geldig voor schoolreizen naar het VK. Niet-EU-onderdanen kunnen bijgevolg naast een internationaal paspoort ook een visum nodig hebben voor de toegang tot het VK indien zij op basis van hun nationaliteit visumplichtig zijn. Voor meer informatie over de visumplicht voor de toegang tot het Verenigd Koninkrijk kun je terecht op de website van de Britse overheid.

Om de buitengrenzen van de EU over te steken is altijd een geldig paspoort nodig. Voor een aantal landen hebben Belgen daarnaast ook een visum nodig. Dat is een toestemming om gedurende een welbepaalde tijdsduur in het betrokken land te mogen verblijven. Visa worden aangevraagd bij de ambassades of consulaten van te bezoeken landen. Zij zullen het visum in het paspoort inschrijven.

Om na te gaan of een visum vereist is voor het land waarheen u wilt reizen, kunt u terecht op de website van de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.
In geval van twijfel kunt u terecht bij de ambassade in België van het land waar men wil heenreizen. Rekening houdend met de kernopdracht van de school en de kostprijs van verre reizen, zullen reizen naar landen waarvoor een visum noodzakelijk is, uitzonderlijk zijn. Een visum op zich kan eveneens een aanzienlijke kost uitmaken.

Het Verenigd Koninkrijk stapte op 31 januari 2020 uit de Europese Unie. Een overgangsregeling was van kracht tot en met 30 september 2021. Tot en met die datum kon je als EU-onderdaan nog reizen naar het VK met je nationale identiteitskaart. Ook de EU-reizigerslijst kon nog gebruikt worden voor niet-EU-onderdanen. Vanaf 1 oktober 2021 is een internationaal paspoort vereist voor Belgische onderdanen. Zoals hierboven besproken, kan de EU-reizigerslijst niet meer gebruikt worden voor schoolreizen naar het VK met niet-EU-onderdanen. Deze leerlingen kunnen naast een internationaal paspoort eventueel ook een visum nodig hebben voor de toegang tot het VK indien zij op basis van hun nationaliteit visumplichtig zijn.

Aandachtspunten

• Niet EU-onderdanen moeten steeds hun Belgische verblijfsvergunning bij zich hebben omdat het de toelating in België verzekert.
• Een kopie van het identiteitsbewijs of paspoort van iedere leerling op voorhand zorgt voor tijdswinst bij eventueel verlies tijdens de reis.
• Controleer of documenten nog geldig zijn (vervallen documenten worden in principe niet aanvaard bij een Schengengrensovergang).
• Belgische verblijfskaarten voor buitenlandse kinderen worden niet aanvaard als geldig reisdocument.
• Bij een normale aanvraag is de levertijd ongeveer drie weken, laat dus tijdig paspoorten aanvragen.

Er bestaan geen vaste procedures of formulieren om de ouderlijke toestemming voor reizen vast te leggen. Er zijn verschillende mogelijkheden:

• Het feit dat een kind met een identiteitskaart of een paspoort reist, beschouwt men in het algemeen als een uitdrukking van de ouderlijke instemming. Het is dus van belang dat bij te hebben.
• Controlediensten aan de grenzen kunnen altijd extra aandacht besteden aan jonge minderjarigen of minderjarigen die in kleine groep reizen. Omdat de begeleiders duidelijk zullen moeten uitleggen wat de reis inhoudt, neemt de school het best een lijst mee met de gegevens van de reis en de deelnemers. Die lijst kan aangevuld worden met de geschreven en ondertekende toestemming van de ouders. Eventueel kan het document opgesteld worden in een gangbare wereldtaal.
• Specifiek voor niet-EU-scholieren biedt de EU-reizigerslijst ruimte om als school aan te geven dat de leerlingen op de lijst over de ouderlijke toestemming beschikken om aan de buitenschoolse activiteit deel te nemen.
• Sommige landen vragen dat minderjarige leerlingen beschikken over een expliciete ouderlijke toestemming om het Belgisch grondgebied te verlaten. In principe zou een school, die een reis naar een bepaald land organiseert, moeten nagaan of een expliciete ouderlijke toestemming noodzakelijk is. Dat kun je navragen bij de ambassade van het desbetreffende land.
• In sommige gevallen moet de expliciete toestemming van de ouders gelegaliseerd zijn. Dat betekent dat de handtekening van de ouders bekrachtigd wordt door een ambtenaar van de burgerlijke stand, meestal de burgemeester of een schepen. Let op: de gemachtigde ambtenaar van de burgerlijke stand kan een handtekening niet legaliseren. Bij de ambassade van het desbetreffende land, kunt u te weten of komen of het land zo’n legalisatie eist. Ook de legalisatiedienst van de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking kunt u hierover meer informatie verstrekken.
• Het kan natuurlijk nooit kwaad om voor minderjarige kinderen een schriftelijke toestemming van de ouders, gelegaliseerd door de ambtenaar van de burgerlijke stand, mee te nemen. Weigeren de ouders hun toestemming te geven en indien gevraagd hun handtekening door de ambtenaar van de burgerlijke stand te laten legaliseren, dan kunnen de buitenlandse autoriteiten weigeren de kinderen op hun grondgebied toe te laten.