Extra-murosactiviteiten en sport en spel vormen één van de luiken van het domein arbeidsveiligheid.

Wat?

sla link op in klembord

Kopieer

Als je als school onderwijsactiviteiten buiten de muren van de school organiseert, dan praten we over extra-murosactiviteiten. Dat kan gaan over binnen- of buitenlandse schooluitstappen van één of meerdere dagen. Dergelijke activiteiten vragen een goede voorbereiding van de school of werkgever om mogelijke ongevallen te voorkomen.

Ook sport- en spelactiviteiten binnen of buiten de schoolmuren kunnen risico’s met zich meebrengen. Als organiserende school moet je ook voor die activiteiten de nodige voorzorgen nemen.

Extra-murosactiviteiten

sla link op in klembord

Kopieer

Er is een verschil in definitie van extra-murosactiviteiten naargelang het gaat om basisonderwijs of secundair onderwijs.

In de omzendbrief (BaO/2001/13) voor het basisonderwijs omschrijft Onderwijs Vlaanderen ze als ‘activiteiten (…) die plaatsvinden buiten de schoolmuren en georganiseerd worden voor één of meer leerlingengroepen. Activiteiten die volledig buiten de schooluren vallen, vallen hier niet onder’.

In de omzendbrief (SO/2004/06) voor het secundair onderwijs omschrijft Onderwijs Vlaanderen ze als ‘activiteiten (…) die plaatsvinden buiten de schoolmuren en georganiseerd worden voor één of meer leerlingengroepen. De beperking ‘volledig buiten de schooluren’, zoals in het basisonderwijs, valt weg. De activiteiten zijn in twee categorieën onderverdeeld.

  • lessen in een andere school of vormingsinstelling, observatieactiviteiten en bedrijfsbezoeken;
  • alle binnen- of buitenlandse schooluitstappen of daaraan verwante activiteiten.

Gemeenschappelijk is dat alle extramurosactiviteiten door de schoolpolis moeten zijn gedekt. Onder het begrip ‘school’ moet voor het deeltijds beroeps- secundair onderwijs het ‘centrum’ worden verstaan.

Voor meerdaagse extra-murosactiviteiten maak je als school telkens een voorbereidings- en evaluatieverslag. De bevoegde inspectie kan die verslagen opvragen.

Voor buitenlandse extra-murosactiviteiten gelden nog extra regels.

Voor het basisonderwijs wordt aanbevolen om per kind een ‘kids-ID’ mee te nemen. Indien je ervoor kiest om een schriftelijke toelating van de ouders of voogd mee te nemen, dan wordt deze best ‘voor echt verklaard’ op de gemeente. Bijkomende informatie vind je op de website van diplomatie Belgium.

Voor het secundair onderwijs vind je meer informatie in de omzendbrief Extra-murosactiviteiten in het secundair onderwijs. Zo moet je onder andere vooraf aan iedere individuele begeleider de contactgegevens van de ambassade of het consulaat ter plekke bezorgen.

Heel wat interessante informatie, waaronder een plan van aanpak en verschillende modelformulieren, vind je op de website van Welzijn op School.

Bestelling autocar
Als je op stap gaat met een autocar dan moet je deze op voorhand bestellen. Er zijn een aantal minimumeisen bij de bestelling van een autocar. Maak op voorhand goede afspraken.

Actieve ontspanningsevenementen

sla link op in klembord

Kopieer

Wat?

sla link op in klembord

Kopieer

Actieve ontspanningsevenementen zijn een vorm van extra-murosactiviteiten. Het gaat om activiteiten zoals muurklimmen, karting, speleologie, hoogteparcours … Door de relatief hoge graad van risico die er mee gepaard gaat, vallen ze onder een aparte regelgeving.

De overheid beschrijft ze op haar website als ‘een dienst waarbij een activiteit wordt aangeboden aan één of meer consumenten ter vermaak en/of ter ontspanning waarbij:

  • de consument actief dient te participeren;
  • de deelnemer lichamelijke inspanningen dient te leveren;
  • de deelnemer een bepaalde kennis, vaardigheid of techniek dient aan te wenden om de activiteit op een veilige manier te kunnen uitvoeren.'

Als je als school een dergelijk evenement organiseert voor je leerlingen of personeelsleden, moet je rekening houden met verschillende wet- en regelgevingen.

Welke verplichtingen?

sla link op in klembord

Kopieer

Wetboek economisch recht

sla link op in klembord

Kopieer

Elke organisator heeft dus de wettelijke verplichting om veilige activiteiten te organiseren. Daarnaast is er uiteraard ook de morele verplichting om veilig te werken en dit met een professionele ingesteldheid aan te pakken.

Koninklijk Besluit 24 april 2004

sla link op in klembord

Kopieer

Bovenop de verplichtingen van het wetboek gelden ook een aantal eisen opgelegd door verschillende Koninklijke Besluiten:

In de meeste gevallen heb je als school te maken met het KB over actieve ontspanningsevenementen. Dit is van toepassing als de activiteit aan zeven voorwaarden tegelijkertijd voldoet:

  • één of meer organisatoren bij betrokken;
  • één of meer consumenten die deelnemen;
  • de activiteit is ‘ter vermaak’ en/of ‘ontspanning’;
  • de deelnemer werkt met een product en dat product kan de veiligheid beïnvloeden;
  • de consumenten participeren actief;
  • de consumenten leveren lichamelijke inspanningen;
  • de consumenten hebben nood aan zekere kennis, vaardigheid of techniek om de activiteit veilig uit te kunnen voeren.

Als de activiteit aan alle voorwaarden tegelijkertijd voldoet, dan kun je als volgt tewerk gaan:

  1. Situeer het evenement: omschrijf volgende punten: wat? wie? waar? wanneer? sportaanbod? doelstellingen? organisatoren?
  2. Formaliseer de samenwerking met derden: wie is de organisator? is er één of zijn er meerdere organisatoren? zet de gemaakte afspraken op papier. Indien er geen afspraken op papier staan, dan is iedereen die er aan meewerkt verantwoordelijk.
  3. Duid een eindverantwoordelijke aan: de eindverantwoordelijke moet een fysiek persoon zijn; die eindverantwoordelijke moet ook aanwezig zijn op het evenement; hij moet ook de bevoegdheid hebben om maatregelen te kunnen nemen indien nodig.
  4. Stel een lijst op van de medewerkers: stel een lijst op met wie er wat zal doen en schrijf dit zo gedetailleerd mogelijk uit.
  5. Stel een lijst op van de producten die een impact hebben op de veiligheid: met producten bedoelen we alle materialen die gebruikt kunnen worden en die aanleiding kunnen geven tot risico’s. Probeer hier zo volledig mogelijk te zijn.
  6. Formuleer de vereiste kennis, vaardigheden en techniek voor de deelnemers.
  7. Schat alle risico’s in van de activiteiten.
  8. Formuleer preventiemaatregelen.
  9. Zorg voor de briefing van de medewerkers en deelnemers.
  10. Teken een situatieschets.
  11. Verstrek de contactgegevens van de organisatoren.
  12. Doe melding van ernstige incidenten.
  13. Bundel de verplichte informatie.

Documenten

sla link op in klembord

Kopieer

Documenten die je als school kunnen helpen om aan alle verplichtingen te voldoen, zijn

  • een voorbeeldformulier om de gevaren op te lijsten;
  • een formulier om incidenten te melden;
  • een voorbeeldcontract om de samenwerking met derden vast te leggen.

Meer algemene informatie over risicoanalyses vind je in de brochure risicoanalyse.

Sport- en speeltoestellen en speelterreinen

sla link op in klembord

Kopieer

“Elk kind heeft recht op een blauwe plek.” Een uitspraak die kan tellen. Er bestaat niet zoiets als absolute veiligheid en al zeker niet bij spelende kinderen. Een speelterrein moet voldoende uitdagingen bevatten. Anders zal het al snel als ‘saai’ ervaren worden.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat we de kinderen onnodige risico’s laten lopen. We willen vermijden dat de kinderen letsels en zeker ernstige letsels oplopen. Daarom moet je als werkgever op zoek gaan naar mogelijke risico’s en de nodige maatregelen nemen.

Sporttoestellen

sla link op in klembord

Kopieer

Als school beschik je vast en zeker over een turnzaal met allerlei sport- en gymtoestellen. Het is belangrijk dat je een correcte inschatting maakt van de risico’s die verbonden zijn aan de verschillende toestellen. Je kunt hiervoor gebruik maken van het risicoanalysemodel voor sporttoestellen. Bovendien bestaan er voor die toestellen speciale sport-veiligheidsnormen.

Je moet de sport- en gymtoestellen regelmatig laten controleren door een bevoegd persoon. Je kunt hiervoor een externe firma inschakelen of een beroep doen op de expertise van eigen personeel die je hiervoor een schriftelijke bevoegdheid geeft. In ieder geval zul je moeten kunnen aantonen dat de controles jaarlijks uitgevoerd worden.

Je kunt de relevante informatie vinden op de site welzijn op school.

Sport- en speeltoestellen op speelpleinen

sla link op in klembord

Kopieer

Als basisschool heb je naast een turnzaal waarschijnlijk ook speeltuigen op de speelplaats staan. Je bent verplicht om ze goed te onderhouden. Je zorgt er ook voor dat de kinderen geen risico’s lopen bij het gebruik van die speeltuigen.

Wat?

sla link op in klembord

Kopieer

Het KB speeltoestel neemt de noemer ‘speeltoestellen’ vrij ruim: niet alleen een schommel, een glijbaan, een zandbak, een wipplank, maar ook een ballenbad, gocarts, minipedalo's, een springkasteel, skateboardtoestellen of glijbanen in zwembaden kunnen eraan beantwoorden.

Welke verplichtingen?

sla link op in klembord

Kopieer

Om nu te bepalen of een speeltoestel al dan niet moet beantwoorden aan de bepalingen van het KB, moet het aan de volgende definitie beantwoorden:

  • Het is een product bestemd voor vermaak of ontspanning;
  • Het is ontworpen of bestemd om te worden gebruikt door personen die de leeftijd van 18 jaar nog niet bereikt hebben;
  • Het gebruik ervan vraagt alleen de zwaartekracht of de fysische kracht van de mens;
  • Het is bestemd voor collectief gebruik;
  • Het is een tijdelijke of blijvende installatie.

Toestellen voor volwassenen vallen dus niet onder deze definitie en zijn dus geen speeltoestellen.

Speelterreinen

sla link op in klembord

Kopieer

Speelterreinen hebben een bepaalde status. Zodra een speeltoestel zich op een speelterrein bevindt, hoef je niet meer naar de definitie te kijken. Het volledige speelterrein met alle toestellen erop moet dan beantwoorden aan de bepalingen van het KB uitbating van 28 maart 2001.

Sporttoestellen op speelterreinen

sla link op in klembord

Kopieer

Een sporttoestel is een sporttoestel als het voldoet aan de eigen norm voor sporttoestellen. In sommige gevallen kan een sporttoestel echter als een speeltoestel beschouwd worden. Het moet dan aan de bepalingen van het KB uitbating van 28 maart 2001 voldoen.

Sporttoestellen die op een speelterrein geplaatst zijn, kunnen in sommige gevallen als speeltoestel beschouwd worden. Ze zijn dan onderhevig aan de bepaling van het KB betreffende veilige speelterreinen en speeltoestellen.

Dit doet zich voor als het toestel:

  • midden op een speelterrein is geplaatst;
  • geen duidelijke afscheiding heeft met de andere speeltoestellen;
  • gebruikt wordt door de kinderen als speeltoestel om op te spelen;
  • niet echt bedoeld is om er “echte” sportactiviteiten mee te ontwikkelen.

Een sporttoestel kan dus wel op een speelterrein staan en ook als sporttoestel worden beschouwd als het toestel:

  • wel een duidelijke afscheiding heeft met de andere speeltoestellen (door omheining of in de ruimte);
  • gebruikt wordt om effectief te sporten.

Observatie kan je helpen om dit toch wel wazige onderscheid te maken. Op welke manier gebruiken kinderen het speelterrein? Gebruiken zij de voor sport bedoelde toestellen eigenlijk als speeltoestel?

Als de kinderen het sporttoestel inderdaad gebruiken als speeltoestel, dan heeft de uitbater twee keuzes:

  • Hij bekijkt het sporttoestel als een speeltoestel en voldoet aan de bepalingen van het KB uitbating.
  • Hij maakt door de inplanting van het toestel en afscheidingen met andere toestellen duidelijk dat het een sporttoestel is. Hij zorgt ervoor dat kinderen het ook op die manier gaan bekijken. Het sporttoestel valt dan niet onder het KB uitbating, maar uiteraard wel onder de bepalingen van het wetboek economisch recht, boek IX betreffende de veiligheid van producten en diensten. Alle toestellen op een speelterreinmoeten moeten hoe dan ook veilig zijn.

Meer informatie vind je op de site van FOD Economie Veiligheid van speelterreinen en speeltoestellen en op de site Welzijn op School. In de Veelgestelde vragen vind je tot slot nog een overzicht van de vragen die andere scholen zich stellen. Ga ook eens kijken op de Kennisbank.

Pimp je speelplaats

sla link op in klembord

Kopieer

Heb je plannen om je speelplaats opnieuw in te richten of aan te leggen? Ga dan zeker eens kijken op de website Pimp je speelplaats. Je vindt er heel wat inspiratie om van jouw speelplaats een uitdagende speelplaats te maken.

Contact

Inge Van Durme
stafmedewerker
      02 507 07 14
      0474 83 59 29
      Franky Wauters
      stafmedewerker
          02 507 07 99
          ×
          Kijkt als...
          Niveau
          Regio